دوستمراد ظفری

گونه های تریکودرما از قارچ های مهم در کنترل بیولوژیک هستند و توانایی سرکوب بسیاری از بیمارگرهای خاکزاد را دارند، گونه های تریکودرما علاوه بر نقش بیوکنترلی، توانایی تقویت رشد گیاه و القای مقاومت گیاه را نیز دارند. به دلیل فواید فراوان گونه های تریکودرما، تولید انبوه و استفاده از آن ها به عنوان آفت کش و کود زیستی افزایش یافته است. در این بررسی مناسب بودن تعداد نه سوبسترای مختلف از ضایعات و محصولات جانبی کشاورزی و صنعتی شامل پوست گردو، دانه شکسته ذرت، دانه بوجاری گندم، سبوس گندم، ضایعات آفتابگردان، ضایعات نیشکر، کاه گندم، کمپوست کارخانه قارچ، ورمی کمپوست و ملاس چغندرقند برای تکثیر انبوه هشت گونه تریکودرما شامل T. asprellum،T. atroviride،T. brevicompactrum،T. harzianum،T. koningii،T. longibrachiatum، T. virideوT. virensارزیابیشد. گونه های تریکودرما روی سوبستراهای گفته شده با رطوبت 70% کشت داده شدند و به مدت سه هفته در دمای1±25 درجه سانتی گراد و حضور نور انکوباسیون شدند. اسپورهای تولید شده روی هر سوبسترا به فاصله هفتگی با استفاده از لام گلبول شمار شمارش شد. بیش ترین میزان تولید کنیدیوم روی سوبستراهای دانه شکسته ذرت و دانه بوجاری گندم بود. سوبستراهای کاه گندم، ضایعات افتابگردان و سبوس گندم نیز از رشد گونه های تریکودرما حمایت کردند ولی رشد آن ها روی سایر سوبستراها بسیار ضعیف بود . تعداد کافی روزهای انکوباسیون در اکثر گونه ها و سوبستراها 14 روز بود اما در برخی موارد نیز مانند ضایعات آفتابگردان، گونه ها باید 21 روز رشد داده شوند. روی ملاس چغندرقند هیچ یک از گونه ها رشدی نداشتند. سوبستراهای با میزان کنیدیوم بیش تر یعنی دانه شکسته ذرت، دانه بوجاری گندم، کاه گندم، سبوس گندم و ضایعات آفتابگردان برای مراحل بعدی یعنی خشک کردن، فرمولاسیون و ذخیره سازی انتخاب شدند. بعد از رشد حداکثری گونه های تریکودرما روی این محیط ها، سوبستراها به همراه اسپورهای رشد یافته روی آن ها در دمای اتاق به مدت دو روز قرار داده شدند تا خشک گردند. پودر اسپوری بدون فرمولاسیون از گونه های رشد یافته روی هر سوبسترا نیز تهیه شد، سپس اسپورهای فرموله شده با سوبسترا و پودر اسپوری بدون فرمولاسیون برای سه ماه در دمای اتاق ذخیره شدند. میزان CFU اسپورها بلافاصله بعد از خشک شدن و تا سه ماه به فاصله ماهیانه شمارش شد. برای