مقدمه و هدف : روی از جمله مهمترین مواد معدنی برای سلامتی و بهرهوری از گوسالههای در حال رشد است؛ زیرا این ماده معدنی برای متابولیسم، رشد، سیستم ایمنی و دفاعی و وضعیت آنتی اکسیدانی حائز اهمیت است همچنین ، این عنصر بهعنوان یک عامل ضد التهاب و ضد اسهال شناخته شده است. علاوه بر این ، روی در آنزیم ها بهعنوان یک جزء ساختاری دور از جایگاه فعال، دهنده پروتون در جایگاه فعال و یک پل اتمی بین سوبسترا و آنزیم عمل میکند. بنابراین، روی نقش مهمی در تنظیم بسیاری از فرآیندهای متابولیک دارد و کمبود آن سبب کاهش اشتها و خوراک مصرفی میشود. از اینرو این عنصر مورد 70 میلیگرم روی در هر ) توجه پرورش دهندگان دام، تولید کنندگان خوراک، دانشمندان و دامپزشکان قرار گرفته است. انجمن ملی پژوهشها ) 2021 کیلوگرم ماده خشک مصرفی را برای گوسالههای در حال رشد با سن 30 روزگی را پیشنهاد کرده است. اما سطح روی در خاکها بسیاری از مناطق ایران کم است. لذا گیاهانی که در این خاکها پرورش مییابند سطح پایینی از غلظت روی رادارند و وقتی بهعنوان خوراک دام مصرف میشوند میتواند سبب طی ف گسترده ای از عوارض ناشی از کمبود روی شود که ناهنجاری در رشد یکی از بارزترین نشانههای آن است. بنابراین مکملسازی جیره با روی ممکن است سبب بهبود رشد و سلامت گوسالههای شیرخوار شود. اما استفاده از غلظت بالای روی در جیره ممکن است بر هضم، جذب و استفاده از سایر مواد مغذی در جیره تأثیر بگذارد و بهطور بالقوه منجر به آلودگی محیطی ناشی از دفع اضافی روی در مدفوع شود ، بنابراین استفاده از منابع روی با زیست فراهمی بالاتر از جایگاه ویژهای برخوردار است. در سالهای اخیر اشکال آلی و هیدروکسی برخی منابع معدنی در مکملهای خوراک دام بهدلیل زیست فراهمی بالای آنها موردتوجه تولیدکنندگان خوراک و پرورش دهندگان دام قرار گرفته است. بنابراین هدف از این پژوهش ، بررسی اثر روی آلی، هیدروکسی روی و سولفات روی بر عملکرد و برخی از فراسنجههای خونی در گوسالههای شیرخوار هلشتاین بود. مواد و روشها : این پژوهش با استفاده از 40 رأس گوساله شیرخوار نژاد هلشتاین از سن 7 تا 77 روزگی در قالب یک طرح کاملاً تصادفی انجام شد. تعداد 53 میلیگرم / گوسالهها در هر تیمار از لحاظ جنسیت نر و ماده یکسان بود. تیمارهای آزمایشی شامل: 1( جیره آغازین بدون افزودن مکمل روی )حاوی 29 روی در هر کیلوگرم ماده خشک مصرفی ( ، 2( جیره آغازین + 20 میلیگرم روی در هر ک یلوگرم ماده خشک مصرف ی بهصورت روی آلی ، 3( جیره آغازین + 20 میلیگرم روی در هر کیلوگرم ماده خشک مصرفی بهصورت هیدروکسی کلرید روی و 4( جیره آغازین + 20 میلیگرم روی در هر کیلوگرم ماده خشک مصرفی بهصورت سولفات روی بود. گوسالهها در باکسهای انفرادی نگهداری میشدند و دسترسی آزاد به جیره آغازین و آب تازه داشتند. گوساله ها در طی آزمایش با دو وعده شیر در ساعات 8:00 و 16:00 بهم یزان 2 کیلوگرم در هر وعده تغذیه میشدند. ماده خشک مصرفی روزانه ، افزایش وزن روزانه و ضریب 5 ساعت پس از خوراکدهی نوبت صبح از راه سیاهرگ وداج انجام شد. خون - 43 و 77 روزگی گوساله ها ، 4 ، تبدیل خوراک تعیین شد. خونگیری در سنین 7 گرفته شده در دو لوله جداگانه یکی حاوی هپارین برای بهدست آوردن پلاسما و دیگری بدون هپارین بر ای بهدست آوردن سرم ریخته شد. نمونههای پلاسما و سرم تا زمان اندازهگیری فراسنجههای مورد بررسی ، در دمای منفی 80 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. غلظت کلسیم و فسفر ، آسپارتارت آمینوترانسفراز، آلکالین آمینوترانسفراز ، آلانین آمینوترانسفراز ، سوپراکسید دیسموتاز، کراتین فسفوکیناز و فراسنجههای لیپ یدی )تریگلیسرید، کلسترول، لیپوپروتئین با چگالی بالا، لیپوپروتئین با چگالی پایین و لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین( با استفاده از کیتهای تجاری اندازهگیری شدند. برای اندازه غلطت عناصر معدنی روی، آنالیز شدند. SAS آهن و مس سرم خون از دستگاه اتوآنالایزر بی وشیمی میندری استفاده شد. دادهها در قالب طرح کاملاً تصادفی با 49 و 63 ،36 ، یافتهها : بر اساس نتای ج بهدست آمده تفاوت آماری معنیداری در بین تیمارها برای ماده خشک مصرفی و افزایش وزن روزانه در سنین 21 اما در 77 روزگی؛ گوسالههای که مکمل روی ب هصورت سولفات روی، متیونین روی و روی آلی دریافت کرده .)P<0/ روزگی گوسالهها وجود نداشت ) 05هرچند تفاوت آماری معنیداری در بین ،)P=0 /009 ؛ P=0/ بودند ، نسبت به گروه شاهد افزایش وزن روزانه و خوراک مصرفی بالاتری داشتند )بهترتیب 006 وزن بدن و ضریب تبدیل خوراک گوسالهها طی دوره شیرخوارگی تحت تأثیر .)P<0 / گروههای مکملسازی شده با منابع مختلف روی مشاهده نشد ) 05 افزایش معنیداری در غلظت روی و فعالیت آنزیم آلکالی ن آمینوترانسفراز سرم خون گوسالهها مصرف کننده مکمل .)P<0/ مکمل روی قرار نگرفت ) 05 اما غلظت آهن، مس، کلسیم و .)P=0/0004 ؛ P=0 / بهصورت سولفات روی ، متیونین روی و روی آلی نسبت به گروه شاهد مشاهده شد )بهترتیب 0057 فسفر ، آسپارتارت آمینوترانسفراز ، آلانین آمینوترانسفراز ، کراتین فسفوکیناز و فراسنجههای لیپیدی )تریگلیسرید، کلسترول، لیپوپروتئین با چگالی بالا، غلظت سوپراکسید دیسموتاز .)P<0/ لیپوپروتئین با چگالی پایین و لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین( سرم خون گوسالهها تحت تأثی ر تیمارها قرار نگرفت ) 05 .)P=0/ سرم خون گوسالههای دریافت کننده منابع مختلف روی در مقایسه با شاهد تمایل به افز ایش داشت ) 08 نتیجه گیری : افزودن 20 میلیگرم روی در اشکال روی آلی، متیونین وی و سولفات روی در هر کیلوگرم ماده خشک مصرفی به جیره سبب افزایش غلظت روی و آنزیم آلکالین آمینوترانسفراز سرم و در نهایت منجر به بهبود ماده خشک مصرفی و افزایش وزن روزانه شد. اما تفاوت آماری معنیداری در بین تیمارهای دریافت کننده منابع مختلف روی برای غلظت این عنصر و آنزیم آلکالین آمینوترانسفراز سرم ، ماده خشک مصرفی و افزایش وزن روزانه وجود نداشت.
