زمینه مطالعاتی: یکی از راه های افزایش ارزش غذایی خوراک های با کیفیت پایین در دام های نشخوار کننده استفاده از روش های فیزیکی و شیمیایی برای عمل آوری آن هاست. هدف: اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺟﻬﺖ بررسی ارزش غذایی و فراسنجه های تولید گاز و قابلیت هضم تفاله گوجه فرنگی با اعمال تیمارهای مختلف شیمیایی (اتوکلاو، 3 درصد اوره و 3 درصد اوره + اتوکلاو) و آنزیمی (در دو سطح 5/0 و 1 درصد) در ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. روش کار: علاوه بر ترکیبات شیمیایی (ماده خشک، پروتئین خام، دیواره سلولی و خاکستر)، فراسنجه های حداکثر تولید گاز، سرعت تولید گاز، زمان تاخیر، قابلیت هضم ماده خشک، قابلیت هضم دیواره سلولی و انرژی قابل متابولیسم اندازه گیری شد. نتایج: ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺧﺎم در تیمار شاهد، و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ آن در تیمار اوره 3 درصد (به ترتیب 8/256 و 343 گرم در کیلوگرم ماده خشک) ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ (05/0>P). ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻏﻠﻈﺖ دﯾﻮاره ﺳﻠﻮﻟﯽ ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل در ﺷﻮﯾﻨﺪه ﺧﻨﺜﯽ (دﯾﻮاره ﺳﻠﻮﻟﯽ)، در بین تیمارهای اعمال شده در تیمار شاهد و اتوکلاو ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ (05/0>P). تیمار آنزیم یک درصد بالاترین پتانسیل تولید گاز و کوتاه ترین فاز تاخیر را در طی 144 ساعت انکوباسیون داشت (05/0>P). ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﮔﻮارشﭘﺬﯾﺮی ﻣﺎده آلی در تیمار اوره 3 درصد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ (05/0>P). ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﮔﻮارشﭘﺬﯾﺮی دﯾﻮاره ﺳﻠﻮﻟﯽ و ضریب تفکیک، در تیمار اوره 3 درصد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ، در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻮده ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ و اﻧﺮژی ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ تیمار آنزیم یک درصد ﺑﻮد. نتیجه گیری کلی: ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﯽ، ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﯾﯽ مانند قابلیت هضم ماده خشک و الیاف نامحلول در شوینده خنثی، ضریب تفکیک و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﯿﻤﯿﺎیی ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦﻃﻮر ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﮐﺮد ﮐﻪ تیمارهای اوره 3 درصد و آنزیم در سطح ﯾﮏ درصد باعث افزایش قابلیت هضم تفاله گوجه فرنگی شده است.
