بابک ظهیری

سوسک چهارنقطه ای حبوبات،Callosobruchus maculatus یکی از آفات کلیدی در انبارهای نگهداری حبوبات می باشد که از انواع مختلف حبوبات از جمله لوبیا چشم بلبلی، نخود، عدس، ماش و باقلا تغذیه و به آن ها خسارت وارد می کند. جهت کنترل این آفت در سال های اخیر آفت کش های سازگار با محیط زیست به خصوص با منشاء گیاهی مورد توجه محققین قرار گرفته است . در این رابطه اثر سمیت تنفسی اسانس گیاه رزماری، Rosmarinus officinalis L.و اسطوخودوس، Lavandula angustifolia Mill و اثرات سینرژیستی آن ها بر روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت.آزمایش های زیست سنجی اسانس ها با غلظت های 12، 25، 45، 86، 166، 320 میکرولیتر بر لیتر هوا بر روی حشرات کامل 3-1 روزه در شرایط دمایی 1 ±27 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت تاریکی و 8 ساعت روشنایی روی ماش و لوبیا چشم بلبلی به عنوان محیط غذایی در داخل انکوباتور و در داخل ظروف شیشه ای درب دار به حجم 60 میلی لیتر انجام شد. محاسبه شاخص LC50 و LC90 هر اسانس توسط نرم افزار POLO-PC و تجزیه واریانس آن ها توسط نرم افزار SAS 9.1 انجام شد و سمیت تنفسی اسانس ها مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد، اسانس رزماری و اسطوخودوس دارای اثر حشره کشی خوبی بر روی این آفت بوده و با افزایش غلظت اسانس میزان مرگ و میر حشرات افزایش پیدا می کند. اسانس رزماری نسبت به اسانس اسطوخودوس دارای سمیت بالاتری بود، مقدارLC50 رزماری و اسطوخودوس به ترتیب 39/17، 39/40 میکرولیتر بر لیتر هوا بدست آمد. برای بررسی اثرات متقابل دو اسانس، آزمایش در غلظت های اولیه به نسبت 1:1 از هر اسانس انجام شد، و مقدارLC50 مخلوط دو اسانس 84/15 میکرولیتر بر لیتر هوا گردید. با محاسبه نسبت سینرژیستی (SR) که معادل 82/1 بدست آمد، مشخص گردید دو اسانس نسبت به هم دارای اثرات سینرژیستی بوده و درصد حشره کشی مخلوط آن ها بالاتر از کاربرد هر کدام به تنهایی می باشد. میانگین درصد مرگ و میرتاثیر اسانس اسطوخودوس، رزماری و مخلوط آن ها به ترتیب 29/61، 38/77، 58/81 بدست آمد