بهروز رفیعی

چکیده: مناطق ساحلی و دریاهای مجاور آن ها یکی از آسیب پذیرترین نقاط جهان محسوب می شوند و از این رو ارزیابی آلودگی و اصلاح این محیط ها یکی از موضوعات بسیار پیچیده و رایج در مدیریت محیط زیست است که باعث شده است مشکل سواحل دریایی به صورت یک مشکل محیط زیست جهانی معرفی شود. یکی از این مناطق، سواحل دریای مازندران در شمال ایران است که آسیب های زیست محیطی آن به طور مداوم تحت فشار ناشی از فعالیت های انسانی در حال افزایش می باشد. پلاستیک ها در اندازه و شکل های مختلف از راه های گوناگون وارد محیط دریا می شوند و در اثر حرکات دریا خرد و شکسته شده و میکروپلاستیک ها را بوجود می آورند. در منطقه مورد مطالعه تعداد 22 نمونه از رسوبات ساحلی و چهار نمونه از آب دریا با استفاده از محلول NaCl مورد بررسی جهت شناسائی میکروپلاستیک ها قرار گرفت. بررسی های انجام شده بر روی 22 نمونه رسوبات ساحلی در منطقه بندرانزلی از نظر وجود میکروپلاستیک ها نشان می دهد که بیشتر ذرات پلاستیک مربوط، به حالت الیاف و رشته ای است و عمده آن در بررسی چشمی مشخص شده است که از تجهیزات و وسایل ماهی گیری در دریا پخش و سپس توسط امواج به همراه رسوبات به سواحل آورده شده است. بعد از ذرات الیاف مانند و رشته ای بیشترین تعداد مربوط به ذرات پلاستیکی صفحه ای و تخت است که معمولاً حاصل ورود پلاستیک های متفرقه مثل کیسه های پلاستیکی، نایلون، پلاستیک بسته بندی و غیره است؛ و فراوانی میکروپلاستیک های نوع قطعات و میکروبید در رده های بعدی قرار دارد. تعداد کل میکروپلاستیک در رسوبات ساحلی بندر انزلی حدود 19300 قطعه در یک تن رسوبات ساحلی برآورد شده است. تعداد میکروپلاستیک های آب دریا نیز در حدود 140 قطعه در یک مترمکعب آب دریا می باشد. زمانی که میکروپلاستیک ها در معرض عناصر بالقوه سمی قرار می گیرند توانائی آن ها برای آلایندگی بالا می رود. اندازه گیری غلظت عناصر بالقوه سمی (PTE) در 10 نمونه از سوبات با استفاده از دستگاه ICP-OES تعیین گردیده است. بررسی بر روی عناصر بالقوه سمی رسوبات دهانه رودهای ورودی به دریای مازندران در منطقه نشان می دهد که در داخل این رسوبات عناصری چون Zn،Cr، As، Mn و Cd از نظر آلودگی در رده متوسط و عناصری چونPb وSb در رده بالا قرار دارند، لذا این مسئله باعث آسیب به اکوسیستم سواحل خواهد شد. با توجه به نتایج، چهار منطقه طالب رود،