بهناز بازرگانی گیلانی

تفاله گوجه فرنگی سالانه در مقادیر زیادی در سراسر دنیا توسط کارخانه های تولید انواع محصولات گوجه فرنگی (نظیر رب، سس، انواع دسرها، سالادها و غیره) به عنوان پسماند تولید می شود. این ماده علاوه بر داشتن انواع اسیدهای آمینه ضروری، اسیدهای چرب و مواد معدنی به عنوان یک منبع غنی از آنتی اکسیدان به دلیل وجود ترکیباتی نظیر فلاونوئیدها، لیکوپن، اسید آسکوربیک و اسیدهای فنولیک مطرح می باشد. هدف از این پژوهش، انتخاب بهترین روش و حلال در مؤثرترین غلظت برای استخراج ترکیبات فنولی موجود در تفاله گوجه فرنگی به کمک حلال های استون (50%-100%)، اتانول (50%-100%)، متانول (50%-100%)، آب سرد (آب مقطر در دمای محیط) و آب گرم (آب مقطر در دمای جوش (روش رفلاکس)) و با استفاده از سه روش استخراج غوطه وری، امواج فراصوت و روش ترکیبی (غوطه وری و امواج فراصوت) بوده است. مقدار کل ترکیبات فنلی عصاره ها به کمک روش فولین سیوکالتیو اندازه گیری و فعالیت آنتی اکسیدانی آن ها با روش میزان مهار رادیکال DPPH بررسی شدند و با آنتی اکسیدان سنتزی BHT مقایسه گردید. عصاره آب سرد به دست آمده به روش التراسونیک بیشترین میزان ترکیبات فنلی (86/5 میلی گرم معادل گالیک اسید در گرم عصاره) و عصاره اتانولی 50% به دست آمده بیشترین میزان مهار رادیکال های آزاد (4/92%) را دارا بود. قدرت آنتی اکسیدانی سنتزی BHT به طور معنی داری (P<0.05) بیشتر از سایر عصاره ها بود. اگرچه عصاره آب سرد با روش التراسونیک بیشترین میزان فنل را دارا بود اما میزان ترکیبات فنلی عصاره اتانول 50% به دست آمده با این روش نیز قابل توجه بود (5.77 میلی گرم معادل گالیک اسید در گرم عصاره) و در آزمون میزان کل ترکیبات فنلی اختلاف معنی داری بین این دو عصاره مشاهده نشد (P>0.05). به طورکلی در این پژوهش نشان داده شد که عصاره اتانول 50% تفاله گوجه فرنگی به دست آمده به روش التراسونیک را می توان به عنوان یک منبع آنتی اکسیدانی طبیعی دانست.