بیژن حاجی عزیزی

چکیده: بیمه نامحدود دارای فواید و تبعات مثبتی است که توجه به آن را ضروری می­نماید. این نوع بیمه از سه نظر مورد توجه قرار میگیرد(میزان تعهد، عوامل خطرزا، مدت) و به ترتیب یعنی بیمه­ گر متعهد باشد هر میزان خسارتی که وارد شد یا خسارت ناشی از هر عامل خطرزایی را جبران نماید و یا اینکه مدت قرارداد بیمه، نامحدود باشد. به هر یک از انواع بیمه نامحدود اشکالات حقوقی و غیر حقوقی وارد می­شود. عمده ­ترین ایرادات حقوقی وارده جهل به عوضین و غرر است. لیکن به نظر می­رسد بیمه نامحدود ( به ویژه از نظر میزان تعهد و عوامل خطرزا ) با ایراد فقهی یا قانونی مواجه نیست. در واقع می­توان به ایرادات وارده پاسخ داد. ضابطه ­ی غرر درمعامله عرف است و غرر تعریف شرعی ندارد. علاوه بر این هر غرری موثر در صحت عقد نیست و غرر در بعضی عقود از جمله عقود احتمالی که نمونه ­ی بارز آن بیمه است ذاتی و جزء جدانشدنی قرارداد می­باشد. غرر موجود در بیمه نامحدود غرر غیر موثر است که به دلیل نیاز جامعه می­توان از آن چشم پوشید. مصادیق بیمه تمام خطر در عمل نشانه غرری نبودن این عقد است. مضاف بر این نمونه ­های مشابه بیمه نامحدود را در جامعه می­توان حاکی از پذیرش عرفی اینگونه عقود دانست، مثل قرارداد با ثمن شناور، خدمات منوی باز در رستوران­ها و... . وجود اینگونه توافق­ها در عرف نشان ازکاهش سخت­گیری و تعدیل اصل لزوم معلوم بودن مورد معامله حتی در عقدی مانند بیع دارد، چه رسد به بیمه که دارای خصوصیات متفاوت و ویژه­ای است به گونه ­ای که گاه جهل وغرر در آن غیر قابل اجتناب می­باشد. گذشته از این­ها علم تفصیلی به همه معاملات اصل نیست و چنانکه بگوییم اصل است، برخی معاملات عرفاً استتثناء می­شوند بیمه نامحدود هم یکی از آن­هاست. در بیمه نامحدود بیمه­ گر با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارد مثل علم آمار و احتمال قادر است خطرات، خسارت­ها و میزان آن­ها را پیش­بینی نماید. بسیاری از ایرادات وارده بر بیمه نامحدود بر خود عقد بیمه هم وارد است اما به این ایرادات پاسخ داد شده است. بیمه نامحدود از حیث مدت بر اساس قوانین و مقررات حاضر معتبر نیست. اما شاید بتوان با شرایط ویژه­ای و در برخی موارد، آن را معتبر دانست.