اشرف ترکیان

بخش شمالی پهنه سنندج-سیرجان میزبان کانسارهای آهن مهمی می‌باشد که طی ماگماتیسم مزوزوئیک شکل گرفته‌اند.کانسارهای آهن باباعلی و گلالی در مرز استان‌های همدان، کردستان و کرمانشاه تشکیل شده‌اند. ماده معدنی در این کانسارها شامل مگنتیت به همراه پیریت، پیروتیت، کالکوپیریت و هماتیت است. مطالعات پتروگرافی نشان می‌دهند که حداقل دو نسل مگنتیت و یک نسل پیریت در کانسار باباعلی و یک نسل مگنتیت و پیریت در کانسار گلالی تشکیل شده‌ است. فرایندهای سوپرژن سبب جانشینی مگنتیت‌ با هماتیت، گوتیت و لیمونیت در بخش‌های سطحی کانسارها شده‌اند. مقادیر δ34S پیریت‌ در کانسار‌های باباعلی و گلالی به ترتیب از 8/6+ تا 3/13+ و 1/6+ تا 3/7+ در هزار تغییر می‌‌کند و مقادیر δ34SH2S سیال کانه‌ساز بین 8/7+ تا 3/14+ و 1/7+ تا 3/8+ در هزار محاسبه شده است.شواهد صحرایی و کانه‌نگاری نشان می‌دهند که کانسارهای مورد مطالعه از نوع اسکارن هستند. مقادیر δ34S کانسارهای باباعلی و گلالی بیشتر از مقادیر مربوط به منشأ ماگمایی برای کانسارهای اسکارنی است. بنابراین، این مقادیر غنی‌شده مشارکت گوگرد هم از ماگما و هم سنگ‌های میزبان/دربرگیرنده را نشان می دهند. توده‌های آذرین منطقه مورد مطالعه عمدتاً متشکل از سنگ‌های نفوذی مافیک تا فلسیک هستند که در نتیجه ماگماتیسم حاصل از فرورانش اقیانوس نئوتتیس به زیر خرده قاره ایران مرکزی (CIM) در زمان ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین تشکیل شده‌اند. در اثر جایگیری ماگماهای دیوریتی در سنگ های کربناته منطقه، کانی‌زایی آهن (مگنتیت) از نوع اسکارن همراه با دگرگونی سنگ‌های میزبان صورت گرفته است.