علی سپهری

فلز سنگین کادمیوم و میکروپلاستیک‌ها به‌عنوان تهدیدی بالقوه برای تولیدات کشاورزی و سلامت انسان مطرح می‌باشند. به‌منظور بررسی اثرات ترکیبی آلاینده‌های میکروپلاستیک (پلی‌وینیل ‌کلراید) و کادمیوم بر شاخص‌های جوانه‌زنی، رشد اولیه و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی گیاه کوشیا آزمایشی در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1402 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل پنج غلظت میکروپلاستیک پلی وینیل کلراید (صفر، 1، 2، 4 و 6 درصد) و چهار غلظت کادمیوم (صفر،50، 100 و150 میکرومولار) بود. اثر تنش ترکیبی میکروپلاستیک و کادمیوم در سطح احتمال یک درصد بر درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، متوسط زمان جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول ساقه‌چه، طول ریشه‌چه و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل معنی‌دار بود. با افزایش غلظت میکروپلاستیک خاک به 6 درصد، در حضور کادمیوم 50، 100 و150 میکرومولار درصد جوانه‌زنی نسبت به شاهد به‌ترتیب 9/26، 5/39 و 8/59 درصد کاهش یافت. بیشترین سرعت جوانه‌زنی مربوط به تیمار شاهد به‌میزان 9/66 و کمترین به میزان 3/22 در بالاترین سطح تنش مشاهده شد. متوسط زمان جوانه‌زنی بین 7/1 تا 4 روز در شرایط تنش ترکیبی متغیر بود. افزایش میکروپلاستیک به 6 درصد و در حضور کادمیوم 50، 100و 150 میکرومولار در مقایسه با شاهد شاخص بنیه بذر را به‌ترتیب 7/70، 4/78 و 6/84 درصد کاهش داد. با افزایش شدت تنش طول ساقه‌چه و ریشه‌چه به‌شدت کاهش یافت، در تنش ترکیبی میکروپلاستیک و کادمیوم بیشترین طول ساقه‌چه و ریشه‌چه به‌ترتیب 3 و 5/3 سانتی‌متر و کمترین 1 و 3/0 سانتی‌متر مشاهده شد. با افزایش شدت تنش طول ساقه‌چه و ریشه‌چه به‌شدت کاهش یافت، تنش ترکیبی میکروپلاستیک و کادمیوم تأثیر منفی بیشتری بر طول ساقه‌چه نسبت به ریشه‌چه داشت. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در تیمار150 میکرومولار کادمیوم و میکروپلاستیک 6 درصد به‌میزان 4/350 و کمترین مربوط به تیمار شاهد به‌میزان 2/37 میلی‌گرم آسکوربیک اسید بر گرم وزن تر بود. براساس نتایج پژوهش حاضر تنش توأم میکروپلاستیک و کادمیوم اثرات منفی بیشتری بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر کوشیا داشت به طوری‌که بیشترین تأثیر در غلظت‌های بالای میکروپلاستیک یک درصد و کادمیوم 150 میکرومولار مشاهده شد.