عناصر ریزمغذی نقش کلیدی در تشکیل کلروفیل، فتوسنتز، تنفس، سیستم آنزیمی و فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه داشته و کمبود آن‌ها اثرات مخربی بر رشد، تولید و عملکرد گیاه دارد. این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی گیاه ماش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال زراعی 99-1398 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم گوهر و پرتو و محلول‌پاشی کلات روی، کلات آهن، نانو کود روی، نانو کود آهن و شاهد (محلول پاشی با آب) بود. نتایج نشان داد بیشترین بیشینه شاخص سطح برگ (12/3) و بیشینه سرعت رشد محصول (2/16 گرم بر مترمربع در روز) و دوام سطح برگ (157 روز) با رقم گوهر و محلول‌پاشی نانو کود روی حاصل شد. نانو کود روی بیشترین تأثیر را در تعداد غلاف در بوته (7/21)، تعداد دانه در غلاف (08/8) و تعداد دانه در بوته (164) رقم گوهر داشت که نسبت به شاهد به ترتیب افزایش 32، 22 و 37 درصدی نشان داد. بیشترین عملکرد زیستی (8599 کیلو گرم در هکتار) با رقم گوهر و محلول‌پاشی نانو کود روی و سپس با نانو کود آهن حاصل شد. بیشترین عملکرد دانه (2657 کیلو گرم در هکتار) در رقم گوهر و با محلول‌پاشی نانو روی مشاهده شد که اختلاف معنی‌داری با رقم پرتو نداشت و به ترتیب سبب افزایش 38 و 35 درصدی عملکرد دانه در دو رقم مذکور نسبت به شاهد گردید. بیشترین شاخص برداشت نیز با رقم گوهر و محلول‌پاشی نانو کود روی با افزایش 24 درصدی نسبت به شاهد حاصل شد. محلول‌پاشی کودهای آهن و روی سبب افزایش قابل توجه در رشد، عملکرد زیستی و دانه و همچنین محتوای این عناصر در دانه هر دو رقم مورد بررسی شد. ولی به ترتیب تاثیر نانوکودهای روی و آهن بر صفات مورد بررسی در رقم گوهر بیشتر از رقم پرتو بود.
