علی سپهری

چکیده آلودگی اراضی زراعی به فلزات سنگین یکی از مشکلات مهم زیست‌ محیطی است که رشد و عملکرد گیاهان را به مخاطره می‌اندازد. به منظور بررسی امکان استفاده از پتانسیل زیستی قارچ Piriformospora indica به همراه بهره‌گیری از ترکیبات بیوشیمیایی کاهنده تنش اکسیداتیو در جهت کاهش اثرات منفی تنش سمیت روی در گیاه ارزن معمولی، آزمایشی به-صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل چهار غلظت روی (0، 250، ، 500 و 750 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک)، قارچ P. indica در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و محلول‌پاشی برگی سلنات سدیم، نیتروپروساید سدیم (SNP) و آب (شاهد) بود. نتایج نشان داد که شاخص سبزینگی برگ، سرعت فتوسنتز خالص، هدایت روزنه‌ای، غلظت دی‌اکسید کربن زیر روزنه‌‌ای و سرعت تعرق گیاهان در معرض تنش روی به‌طور معنی‌داری کمتر از شاهد بود. علاوه بر این، طی تنش سمیت روی، ماده خشک کل و ماده خشک دانه گیاهان نیز کاهش یافت. تلقیح با قارچ و همچنین تیمار با سلنیوم و یا SNP سبب بهبود محتوی کلروفیل، پارامترهای فتوسنتزی، رشد و عملکرد گیاهان گردید. بیشترین مقادیر مربوط به پارامترهای فوق در شرایط حضور قارچ و استفاده همزمان از سلنیوم و یا SNP حاصل شد. محلول‌پاشی برگی ترکیبات تعدیل کننده تنش با افزایش محتوی پرولین گیاهان همراه بود. با توجه به این‌که بیشترین مقدار پارامترهای فتوسنتزی، ماده خشک کل و ماده خشک دانه به همراه کمترین مقدار فاکتور انتقال عنصر روی در حضور قارچ و استفاده از سلنیوم و یا SNP حاصل شد، به نظر می‌رسد بهره‌گیری از هم‌افزایی ترکیبات کاهنده تنش مورد استفاده به خصوص SNP در حضور قارچ P. indica می‌تواند در جهت کاهش اثرات منفی تنش فزونی روی و افزایش تحمل گیاه ارزن مورد توجه قرار گیرد.