به منظور بررسی اثر محلول پاشی نانوکودهای آهن و روی بر عملکرد کمی گیاه دارویی کاسنی تحت تراکم های مختلف بوته، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1392 انجام شد. تراکم بوته در سه سطح 10، 15 و 20 بوته در متر مربع و محلول پاشی نانوکودها شامل چهار سطح نانوکود کلات آهن، نانوکود کلات روی، نانوکود کلات آهن + نانوکود کلات روی و محلول پاشی با آب (عدم مصرف نانوکود) بود. صفات عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، تعداد آکن در بوته، تعداد دانه در آکن، وزن دانه، تعداد شاخه ی فرعی و شاخص برداشت بررسی شدند. در خصوص تراکم بوته و مصرف نانوکودها برای عملکرد بیولوژیک، تعداد آکن در بوته و تعداد شاخه فرعی اختلاف معنی دار وجود داشت، در حالی که عملکرد دانه، تعداد دانه در آکن، وزن هزار دانه و شاخص برداشت فقط تحت تأثیر اثرات اصلی قرار گرفت. بیشترین عملکرد بیولوژیک با تراکم 15 بوته در متر مربع و محلول پاشی توأم نانوکودهای آهن و روی حاصل شد. محلول پاشی توأم نانوکودهای آهن و روی نسبت به محلول پاشی با آب باعث افزایش 84/21 درصدی عملکرد دانه شد. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از تراکم 15 بوته در متر مربع و محلول پاشی توأم نانوکودهای آهن و روی ضمن افزایش عملکرد گیاه، با به حداقل رساندن اثرات منفی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، راهی مؤثر جهت دستیابی به کشاورزی پایدار می باشد.
