عباس صمدی

با توجه به رشد و توسعه فعالیت‌های نوآورانه و توجه روزافزون شرکت‌ها به حوزه فناوری و نوآوری در طی سال‌های اخیر و همچنین نیاز بیشتر به مطالعات علمی درباره نقش و کارکرد بازیگران فعال در نقاط مختلف کشور، این مطالعه در مورد پدیده شتاب‌دهنده‌ها به عنوان یکی از دونده‌های دو امدادی در فضای نوآوری کشور که می‌تواند حلقه اتصال بین دانشگاه و جامعه باشد، انجام گرفته است. از طرفی با توجه به اهمیت و جدید بودن این پدیده در ایران تا کنون تحقیقات بسیار کمی حول محور شتاب-دهنده‌ها و عوامل موثر بر موفقیت آنها انجام شده است و خلأ تحقیقاتی پیرامون رتبه‌بندی این عوامل کاملا درک می‌شود. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر بر موفقیت شتاب‌دهنده‌های نوآوری به منظورعملیاتی‌سازی و بکارگیری آن ها در طراحی و همچنین توسعه ادبیات مربوط به این حوزه است. این تحقیق از نوع ترکیبی (کیفی با رویکرد تحلیل محتوا و کمی با رویکرد دیمتل فازی) است. جامعه پژوهش مربوط به شتاب‌دهنده‌های نوآوری پارک فناوری پردیس شامل 70 مرکز است. ابزارهای مورد استفاده جهت گردآوری داده‌ها در این پژوهش مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه و پرسشنامه می‌باشد. در بخش کیفی با مرور ادبیات و پیشینه تحقیقات انجام گرفته پیرامون شتاب‌دهنده‌های نوآوری با رویکرد تحلیل محتوا، عوامل موفقیت شتاب‌دهنده‌های نوآوری شناسایی و سپس مشارکت‌کنندگان ( افراد متخصص در این حوزه) انتخاب یا دعوت شدند تا نظرات آنها نسبت به این عوامل اخذ گردد. در نهایت در گام کیفی، برای نمونه پژوهش 19 نفر از خبرگان، مدیران و کارشناسان شتاب‌دهنده-های نوآوری پارک فناوری پردیس در نظر گرفته شد و با آنها مصاحبه انجام شد. نمونه‌گیری به شیوه گلوله‌برفی تا مرحله رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. بعد از گردآوری داده‌ها کدگذاری اولیه انجام و در نهایت 15 عامل موثر بر موفقیت شتاب‌دهنده‌های نوآوری شامل شبکه‌سازی؛ ساختار چابک؛ برنامه‌منسجم؛ جهت‌گیری و اقدام؛ ارزیابی عملکرد دوره‌ای؛ شناسایی بازار؛ منبع مالی؛ زمینه فعالیت؛ نوع محصول؛ برند معتبر؛ سرمایه انسانی؛ مربی‌گری؛ اکوسیستم پخته و کارآمد؛ قوانین حکومتی و دولتی؛ و در نهایت موقعیت مکانی شناسایی شد. در گام بعدی و جهت رتبه‌بندی این عوامل برای نمونه پژوهش در فاز کمی 12 نفر از خبرگانی که در فرایند مصاحبه شرکت داشتند، جهت پرکردن پرسشنامه در این مرحله نیز همکاری نمودند و با استفاده از رویکرد دیمتل فازی عوامل رتبه‌بندی شدند. یافته‌های کمی نشان داد به ترتیب اولویت سرمایه انسانی؛ شبکه‌سازی؛ منبع مالی؛ برند معتبر؛ شناسایی بازار؛ اکوسیستم پخته و کارآمد؛ جهت‌گیری و اقدام؛ مربی‌گری؛ برنامه منسجم؛ زمینه فعالیت؛ نوع محصول؛ ساختار چابک؛ ارزیابی عملکرد دوره‌ای؛ قوانین حکومتی و دولتی؛ و موقعیت مکانی دارای بیشترین میزان اهمیت و اولویت در بین عوامل موثر بر موفقیت شتاب‌دهنده‌های نوآوری هستند.