1404/08/14

علی سلمانی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی: همدان دانشکده هنر و معماری
تلفن: 08138212214

مشخصات پژوهش

عنوان
تبیین مفهوم فرم در زیباشناسی کانت و نسبت ان با اندیشه راجر فرای و کلایو بل
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها
فرم، زیباشناسی کانت، راجر فرای، کلایو بل
سال 1403
مجله پژوهشهای فلسفی دانشگاه تبریز
شناسه DOI
پژوهشگران علی سلمانی ، سپهر سلیمی

چکیده

انت بحث از فرم را در دقیقه سوم نقد قوۀ حکم مطرح می­‌کند. از نظر او آنچه در داوری امر زیبا مشترک است و می‌­توان آن را از همۀ افراد انتظار داشت فرم است. برخلاف فرم، ادراک حسی یک اُبژه­، بسته به توانایی ادراکی افراد متفاوت است. راجر فرای و کلایو بل به‌عنوان منتقدانی فرمالیست، مفهوم فرم کانتی را در قرن بیستم مطرح نموده و با تاکید بر آن به‌­عنوان تنها عامل زیباساز آثار هنری در دوران مدرن، نقش بی‌­بدیلی در بسط و توسعۀ دیدگاه کانت در خصوص فرم هنری ایفا نموده‌­اند. این نوشتار بر آن است تا ضمن روشن‌سازی ادعای فرمالیست­‌ها در خصوصِ فرم و بررسی آن در آثار کانت، به بررسی نسبت میان این مفهوم در اندیشه فرمالیست­‌هایی چون فرای و بل با زیباشناسیِ کانت بپردازد. بررسی این موضوع که فرمالیسم هنری فرای و بل تا چه اندازه‌­ای از زیباشناسی کانت و دیدگاه فرمالیستی مطرح شده در نقد قوه حکم متأثر شده است، اصلی‌­ترین مسألۀ این مقاله است. لذا باید روشن شود که آیا از لابه‌لای عبارات کانت در نقد قوۀ حکم، فرمالیسم هنری ادعا شده؛ استخراج می­‌شود یا نه؟ با بررسی‌­های انجام شده مشخص شد، اگرچه فرمالیست­‌ها برای تایید ادعای فرمالیستی خود می‌­توانند به برخی عبارات کانت در نقد قوه حکم (و نه به همه مطالب او در نقد قوه حکم در مورد فرم) اشاره کنند، اما این کار را گزینشی انجام می­‌دهند و همین امر سبب می­شود کلیت دیدگاه کانت در مورد فرم را آن­چنان که باید درک نکنند. فرم برای کانت صرفا چینش زمانی-فضایی نیست (اگر چه آن را نیز در بر می‌­گیرد) بلکه هر نوع چینش اجزا و مواد در یک ابژۀ طبیعی یا اثر هنری که غایت­مند بدون غایت است، فرم زیبا نامیده می­‌شود.