1404/08/14

علی سلمانی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی: همدان دانشکده هنر و معماری
تلفن: 08138212214

مشخصات پژوهش

عنوان
تقابل فرم با ایده های زیباشناختی
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها
فرم، ایده های زیباشناختی، کات
سال 1403
مجله فلسفه دانشکاه تهران
شناسه DOI
پژوهشگران علی سلمانی

چکیده

فرم یکی از اصطلاحات چالش برانگیز در نقد قوۀ حکم کانت است. او در نقد عقل محض در بخش حسیات استعلایی فرم را در ارتباط با صور پیشین شهود یعنی زمان و مکان مورد بحث قرار می ‌دهد. در واقع چینش زمانی و مکانیِ شهودات حسی، فرم نامیده می ‌شود. کانت در نقد قوۀ حکم و به طورخاص در دقیقۀ سوم اصلی ‌ترین عامل زیباساز در داوری زیباشناختی را فرم می‌ داند و اصطلاحاتی چون طرح و ترکیب ‌بندی را به‌ عنوان مترادفِ آن معرفی می ‌کند. به ‌نظر می ‌رسد که فرم مطرح شده در دقیقۀ سوم همان فرم مطرح شده در بخش حسیات استعلایی نقد عقل محض است. از سوی دیگر کانت در چرخشی ناگهانی در ذیل بحث نبوغ و هنر زیبا، محتوای آثار هنری یا همان ایده ‌های زیباشناختی از اهمیت بیشتری برخوردار می‌ شود. بدین ترتیب نوعی ناسازگاری در مباحث مطرح شده در نقد قوۀ حکم به چشم می ‌خورد. برخی از شارحان معتقدند نوعی تغییر دیدگاه به دلیل شکست در توجیه اعتبار کلی حکم زیباشناختی، در زیباشناسیِ کانت مشاهده می‌ شود. در مقابل برخی دیگراز شارحان معتقدند با ارائۀ تعریف جدید و جامعی از فرم در زیباشناسیِ کانت، می‌توان دو بخشِ ظاهراً ناسازگار کانت را در نقد قوۀ حکم با هم دیگر سازگار نمود. بعد از بررسی نظر شارحان مشخص شد که دیدگاه آلیسون در مقایسه با دیدگاه‌ های دیگر موجه ‌تر است. از نظر آلیسون فرم چینش داده ‌های محسوس است به‌ گونه‌ ای که هماهنگی آزاد خیال و فاهمه را ایجاد کند.