علی اکبر صفری سنجانی

افزایش اندازه پساب ها و رها کردن بدون پالایش آنها در زیستگاه های آبی و خاکی مایه آلودگی و به هم زدن همسنگی در بوم سازه ها می شود. آلاینده های دشوارساز می تواند فلزهای سنگین و هتا عناصر غذایی باشند. زیست بهسازی با فرنام یک فناوری پاک پیشنهاد شده است؛ که در آن از جانداران مانند قارچ ها و باکتری ها برای زدایش آلودگی ها بهره گیری می کنند. در این پژوهش پیامد گونه ریزجاندار قارچ یا باکتری و زنده بودن آن بر جذب زیستی عنصر سنگین آهن و عناصر غذایی پتاسیم و فسفر بررسی شد. توده های زیستی از دو گونه قارچ و دو گونه باکتری آماده و ناب سازی شد. پس از انبوه سازی، توده مرده آن ها به کمک سترون سازی آماده شد. آزمون همدمای جذب و سینتیک جذب آهن، پتاسیم و فسفر بررسی گردید. آزمون همدمای جذب در پی اچ های ثابت 5/2، 7 و 5/6 به ترتیب برای آهن، پتاسیم و فسفر انجام شد. پیامد فاکتور زنده بودن توده زیستی بر جذب هر سه عنصر آهن، پتاسیم و فسفر در بررسی زیست توده قارچی چشمگیر بوده است؛ اما بر جذب این عناصر در زیست توده باکتریایی پیامد چشمگیری نداشت. در جذب آهن با اینکه توده زنده و مرده قارچ کروولاریا اسپسیفرا جذب کننده های شایسته ای در غلظت های اندک بودند؛ ولی توده زنده قارچ آسپرژیلوس ترئوس جذب کننده شایسته تری برای یون آهن با افزودن غلظت در آبگونه بود. در جذب پتاسیم در غلظت بالای بکار رفته، توده های زنده در برابر توده مرده در هر دو قارچ پتاسیم بیشتری جذب کردند و این نشان از کارکرد هر دو سازوکار جذب سوخت وسازی (کارا) و ناسوخت وسازی در جذب پتاسیم بوده است. بررسی همدمای جذب فسفر نیز نشان داد در غلظت های اندک توده زنده و مرده قارچ کروولاریا بیشترین کشش جذب فسفر را دارند. هر چند قارچ کروولاریا گنجایش بیشتری برای جذب فسفر داشت ولی شدت جذب و کشش جذب در غلظت های پایین در قارچ آسپرژیلوس و توده های زنده قارچ ها بیشتر بود. از سوی دیگر فسفر جذب شده در قارچ آسپرژیلوس پایداری بیشتری داشته و کمتر رها شد، که شاید فسفر جذب شده به گونه پیوسته به یاخته در آن انباشته می شود. آزمون سینتیک جذب هر یک از عناصر آهن، پتاسیم و فسفر به ترتیب در غلظت های ثابت 100، 20 و 97/30 میلی گرم در لیتر انجام شد. بهترین معادله های سینتیکی برای شناخت فرایند جذب در قارچ ها برای عناصر آهن، پتاسیم و فسفر به ترتیب معادله های پخشیدگی پارابولیک،