علی اکبر صفری سنجانی

پایش و نگهداری تالآب ها در سرزمین های خشک بسیار مهم است. هدف پژوهش کنونی ارزیابی پیامد آب های رها شده در تالاب میقان اراک بر ویژگی های زیستی خاک بود. برای این کار از دو لایه (0-30 و 30-60 سانتیمتر) خاک تالاب در چهار جایگاه رهاسازی پساب شهری اراک، رودخانه شهراب، رودخانه فراهان و پساب کارخانه فرآوری سولفات سدیم به تالاب میقان در اردیبهشت و آبان سال 1393 نمونه برداری شد. فراوانی ریزجانداران کشت شدنی در خاک و همچنین تنفس پایه و برانگیخته و شناسه های بوم شناختی بهره متابولیک و ضریب میکروبی خاک اندازه گیری شد. فراوانی باکتری، باکتری روده ای و اکتینومیست در خاک جایگاه رهایی پساب شهری و فراوانی قارچ در خاک جایگاه رهایی رودخانه فراهان به ویژه در لایه رویین و در بهار بیشترین بود و لگاریتم فراوانی آنها به ترتیب به 6، 51/5، 92/3 و 85/4 در هرگرم رسید. پساب کارخانه فرآوری سولفات به اندازه ای پیامد بدی داشته است که فراوانی قارچ و اکتینومیست در خاک این جایگاه ناچیز بود (لگاریتم آن ها به ترتیب کمتر از 85/1 و 94/2 در هر گرم خاک بود). از ویژگی های زیستی بررسی شده، تنفس برانگیخته بیشترین دگرگونی را داشته و پاسخدهنده ترین بود. تنفس پایه و برانگیخته و ضریب میکروبی خاک تالاب در جایگاه رهاسازی پساب شهری در آن به اندازه چشم گیری بیشتر بود و به ترتیب 102/0، 688/3 (mg CO2 g-1 soil day-1) و 196/0 (mg Cmic mg-1 Corg) می رسید. در برابر آن بهره متابولیک در خاک جایگاه رهاسازی رودخانه شهراب و پساب کارخانه بالاترین بود (به ترتیب 60/2 و 52/2 (mg C-CO2 g-1 Cmic h-1)) که نشان از تنش بالای ریزجانداران در این خاک­های شور دارد. پیامد رهاسازی پساب کارخانه فرآوری سولفات بر ویژگی های زیستی خاک تالاب کویری میقان زیان­بار و پیامد رهاسازی پساب شهری سودمند بود. رهاسازی پساب شهری می تواند مایه دگرگونی گوناگونی زیستی جانداران این تالاب شور و کویری شوند که نیاز به بررسی دارد.