علی اکبر صفری سنجانی

برای بررسی پیامد کاربرد زغال گرمایی و زغال گرمابی خاک اره و مانده های گیاهی سیب زمینی بر فراوانی و کارکرد ریزجانداران خاک و رشد گیاه لوبیا در تنش خشکی، آزمایشی گلدانی در سال 1396 در گلخانه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. این پژوهش به گونه دو آزمایش جداگانه با طرح اسپلیت پلات در 3 تکرار انجام شد. در این طرح تنش خشکی کرت اصلی (بدون تنش یا گنجایش کشاورزی، با تنش یا 40 درسد گنجایش کشاورزی) بود که در آزمایش یکم کاربرد بهساز های سیب زمینی به گونه زغال گرمایی (بیوچار)، زغال گرمآبی (هیدروچار)، خام (تازه) و گواه (بدون آن) کرت فرعی بود و در آزمایش دوم کاربرد بهساز های خاک اره که همان بیوچار، هیدروچار، خام و یک گواه آزمایش کرت های فرعی بودند. یافته ها نشان داد تنش خشکی مایه افزایش رسانندگی الکتریکی، و پ-اچ، و از سوی دیگر مایه کاهش کربن آلی خاک شد. در برابر آن کاربرد بهساز ها به ویژه بیوچار سیب زمینی مایه افزایش همه این ویژگی های شیمیایی خاک شد. بررسی ریخت های گوناگون کربن آلی نشان داد که کربن آلی خاکدانه های بزرگتر از 1 و 5/0 میلی متر، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، با افزایش بهسازها بالاتر رفته و خاکدانه سازی بهتر صورت گرفته و درصد خاکدانه های پایدار در آب نیز بالاتر رفت. بررسی کربن محلول در آب سرد (CWEC) و کربن محلول در آب گرم (HWEC) نشان داد که پاسخ دهی HWEC به تنش خشکی نمایان تر است و کاهش چشمگیری داشت. هر دو بخش یاد شده با افزودن بهسازها در خاک در هر دو تنش در برابر گواه آزمایش افزایش چشمگیر داشتند که این افزایش در تیمار زغال زیستی مانده ها بویژه بیوچار سیب زمینی بیشترین بود، یافته های این پژوهش نشان داد که تنش خشکی مایه کاهش فسفر و افزایش کربن واکنش دهنده شد. در برابر آن کاربرد بهساز ها به ویژه بیوچار سیب زمینی اندازه فسفر (01/53 درسد) و کربن واکنش دهنده را (86/18 درسد) افزایش داد. تنش خشکی مایه کاهشی اندک در فراوانی همه باکتری های خاک، سودوموناس ها و قارچ ها شد ولی فراوانی اکتینومیست ها افزایش پیدا کرد. کاربرد بهساز ها جلوی نشانه و پیامدهای زیانبار تنش را گرفته و فراوانی باکتری ها و قارچ ها و سودوموناس، اکتینومیست های خاک را به اندازه چشم گیری افزایش داد. یافته ها در باره تنفس خاک اینگونه بود که تنفس برانگیخته و پایه در تنش خشکی کاهش پیدا کردند و کاربرد بهساز ها