علی اکبر صفری سنجانی

از گیاهان می توان برای پاکسازی خاک های آلوده بهره گیری کرد، ولی گاهی این کار سال ها و یا چندین دهه زمان می خواهد. بنابراین از کلات کننده ها و میدان الکتریکی برای اقزایش کارایی گیاه بهسازی بهره گیری شده است. فلزهای کلاته شده در خاک و محلول های غذایی دارای زیست فراهمی و جنبش بیشتری بوده و افزودن کلات کننده ها می تواند مایه افزایش آبشویی و بیرون کردن فلز های زهری و آلودگی زیستگاه های خاکی و آبی در جاهای دیگر شود. هدف از این پژوهش بررسی پیامد کاربرد میدان الکتریکی و مواد بهساز بر برداشت سرب و روی و کادمیوم با گیاه آفتابگردان و نیز پیامد آن بر ویژگی های زیستی خاک در گلدان هایی که گیاهان آن کاتدی و آندی شدند، است. با کاتدی و آندی کردن گیاه دو آزمایش فاکتوریل جداگانه با طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. گیاهان در گلخانه رشد کردند و رطوبت خاک نزدیک گنجایش کشاورزی نگه داشته شد. در این آزمایش 30 روز پس از جوانه زنی گلدانها با EDTA به اندازه 2 گرم بر کیلوگرم تیمار شدند. پس از 45 روز بار الکتریکی با فروکردن سوزن در جایگاه طوقه به گیاه داده شد. میدان الکتریکی (0، 10 و 30 ولت) در دو هفته پایانی آزمایش، هر روز به اندازه 1 ساعت بکار رفت. دو ماه پس از جوانه زنی و در گام گلدهی، ریشه و اندام هوایی گیاهان برای انجام آزمایش ها برداشت شدند. بخش های واکنش دهنده سرب، روی و کادمیوم در خاک های آندی و کاتدی عصاره گیری شدند و با دستگاه جذب اتمی مدل واریان 220 اندازه گیری شدند. برخی ویژگی های زیستی خاک مانند فراوانی باکتری ها، قارچ ها، اکتینومایست ها، تنفس پایه و تنفس برانگیخته نیز اندازه گیری شد. در این آزمایش کاربرد میدان الکتریکی پیامد چشم گیری بر وزن خشک ریشه و اندام هوایی نداشت ولی کاربرد ماده بهساز EDTA بر گیاهان کاتدی و آندی شده پیامد بد داشت و مایه کاهش رشد آنها شد. کاربرد همزمان میدان الکتریکی و ماده بهساز برداشت عناصر روی، سرب و کادمیوم را از خاک گیاهان کاتدی و آندی شده افزایش داد و مایه افزایش کارایی گیاه در بهسازی خاک شد. کاربرد EDTA ، فراوانی قارچ ها و باکتری ها را به اندازه چشم گیری کاهش داد ولی میدان الکتریکی پیامد ناشایستی بر آن ها نداشت. تنفس پایه، برانگیخته و بهره متابولیک ریزجانداران خاک در آزمایش کاتدی کردن و آندی کردن گیاه با افرایش ولتاژ میدان الکتریکی افزایش چشم گیر