علی اکبر صفری سنجانی

گیاه نیشکر(Saccharum officinarum L.)در استان خوزستان در سطح نسبتاً وسیعی کشت می شود. کشت فشرده و طولانی مدت دراین اراضی خصوصیات خاک را تحت تاثیر قرار داده و منجر به دگرگونی هایی در کیفیت خاک شده است. به علاوه، فقر مواد آلی در مزارع نیشکر خوزستان، استفاده از کودهای آلی را اجتناب ناپذیر کرده است. در این رابطه استفاده از فیلترکیک، که از تولیدات جانبی کارخانجات نیشکر بوده و سرشار از عناصر غذایی و مواد آلی است، به عنوان یک اصلاح کننده ی بالقوه مورد توجه قرار گرفته است. . از این رو، مطالعه ای با دو هدف: 1- ارزیابی و مقایسه اثر طول مدت بهره برداری (50 ساله و 20 ساله)، دو روش کشت (یک ردیفه و دو ردیفه)و سن گیاه نیشکر (تازه کاشت و بازرویی)، و2- بررسی اثر فیلتر کیک بر شاخص های فیزیکی، شیمایی و بیولوژیک کیفیت خاک در مزارع کشت وصنعت هفت تپه در جنوب شرقی شهر شوش انجام گرفت. ویژگی های کربن آلی کل، ذخیره کربن آلی، شناسه مدیریت کربن، کربن فعال، ازت کل، فسفر زیست فراهم، پتاسیم زیست فراهم، تنفس پایه، تنفس برانگیخته، آنزیم فسفاتاز قلیایی، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، میانگین هندسی قطر خاکدانه ها، درصد خاکدانه های پایدار و کربن خاکدانه ای به منظور ارزیابی کیفیت خاک در مدیریت های مختلف اندازه گیری گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که با افزایش سابقه بهره برداری میزان کل کربن آلی،ذخیره کربن آلی، شاخص مدیریت کربن و پتاسیم کاهش یافته است؛ در مقابل، تنفس پایه ، تنفس برانگیخته، فسفر، ازت و شاخص های فیزیکی افزایش پیدا کرده است. بیشترین مقدار شناسه مدیریت کربن و ذخیره کربن آلی در تیمار دوردیفه ی اولین بازرویی، دوردیفه ی تازه کشت و یک ردیفه ی تازه کشت و همچنین بیشترین مقدار کربن فعال و تخلخل در تیمار دوردیفه ی اولین بازرویی و یک ردیفه ی سومین بازرویی درمزارع با سابقه کشت طولانی مدت(50 ساله) مشاهده شد. بیشترین مقدار ذخیره کربن آلی و شناسه مدیریت کربن در اراضی با سابقه کشت میان مدت (20 ساله) در تیمار یک ردیفه ی چهارمین بازرویی، یک ردیفه ی تازه کشت و دوردیفه ی دومین بازرویی مشاهده شد. مقدار پتاسیم در زمین های شاهد (کشت نشده)، در مقایسه با مزارع تحت کشت نیشکر (20 و50 ساله)بیشتر بود. کاربرد فیلترکیک در دو سال متوالی به صورت معنی داری سبب بهبود تمامی شاخص های فیزیکی، شیمیایی و بی