علی اکبر صفری سنجانی

کودهای دامی از گذشته های دور، برای فراهم کردن عناصرغذایی گیاهان و هم چنین مواد آلی خاک برای بهبود ویژگی های گوناگون آن بکار رفته اند. اما چالش بزرگ در بهره گیری از این بهسازها، شمار فراوان ریزجانداران بیماری زا در آن ها می باشد که با رسیدن به آب های روزمینی و زیرزمینی، بهداشت مردم و دیگر جانداران را با آسیب روبه رو می سازد. امروزه با کاربرد گسترده و ناشایست پادزیست ها در دامداری ها چالش بزرگ تری پیش روی است و آن پایداری به پادزیست در ریزجانداران روده ای است که مایه آن می شود که بیماری های برآمده از این ریزجانداران به آسانی به کمک پادزیست های فرآوری شده درمان پذیر نباشد. کاهش کارایی پادزیست ها از یک سوی و هزینه های بالای شناسایی و ساخت پادزیست های نوین از سوی دیگر، نیاز به شناخت روش های کاهش فراوانی بیماری زاهای پدید آمده از کودهای دامی را افزایش می دهد تا با کاهش گسترش آن ها در زیستگاه ها از رسیدن آن ها به مردمان جلوگیری شود. در این پژوهش پیامد کاربرد زئولیت و نانوزئولیت، که از گروه بهسازهای پرکاربرد در کشاوررزی می باشند، بر زنده مانی و جابه جایی باکتری اشریشیاکولی، که از باکتری های شناخته شده روده ای است، در خاک بررسی شد. این پژوهش در دو بخش انجام شد. در بخش نخست پیامد افزودن اندازه های گوناگونی از زئولیت و نانوزئولیت (صفر، 5 و 15 درصد) و کود گاوی (صفر و 5 درصد) بر زنده مانی باکتری اشریشیاکولی پایدار به نالیدیکسیک اسید (E.coli NAR) در دو خاک سترون و ناسترون بررسی شد. آزمایش با مایه زنی 106 باکتری به هر گرم از خاک تیمار شده انجام شد. در خاک ناسترون افزودن %5 زئولیت پیامد چشم گیری بر زنده مانی باکتری نداشته و %15 نانوزئولیت مایه کاهش تند در شمار ریزجانداران شده به گونه ای که پس از روز 8 نمونه برداری، دیگر باکتری از این تیمارها بازیابی نشده است. در برابر آن زنده مانی باکتری در تیمار دارای %15 زئولیت و %5 نانوزئولیت تا هفته دوم آزمایش پیش رفته است و از روز 12 نمونه برداری دیگر باکتری از این تیمارها نیز بازیابی نشده است. در خاک سترون، زمان زنده مانی باکتری به گونه چشم گیری افزایش یافت و بیشتر از خاک ناسترون در همه تیمارها بود. افزودن زئولیت در خاک سترون مایه افزایش زنده مانی باکتری و کاهش تندی مرگ ومیر آن در خاک شده و همانند خاک ناسترون با افزایش اندازه زئولیت به کار بر