آزاده صفادوست

کاربرد کودهای شیمیایی و جانوری، لجن فاضلاب ها، آفت کش ها و آبیاری با پساب می تواند مایه آلودگی خاک ها به علت انباشتگی فلزهای سنگین شود. با وجود پیامدهای سودمند پساب به عنوان یک ماده غذایی و منبع کربن آلی، کاربرد پیوسته آن در آبیاری می تواند به آلودگی خاک و مواد غذایی بیانجامد. هدف از این پژوهش شناخت پیامد آب آلوده شده با کادمیوم، نیکل و سرب بر میزان کادمیوم، نیکل و سرب در خاک، آب زهکشی شده و گیاه، تحت تأثیر هم زمان بافت، ساختمان خاک و کشت گیاه بود. دو خاک لوم رسی (CL) و لوم شنی (SL)، به دو گونه دست خورده (بدون ساختمان) و دست نخورده (دارای ساختمان) بوسیله ستون های فلزی به قطر 16 و ارتفاع 30 سانتی متر، واقع در استان همدان نمونه برداری شد. در نیمی از ستون های خاک (دست خورده و دست نخورده) تربچه (Raphanus sativus L.) یا گندم (Triticum aestivum L.) کشت شد و همه ی ستون های خاک (کشت شده یا کشت نشده) با آب آلوده به کادمیوم، نیکل و سرب آبیاری شدند. این پژوهش بر پایه آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در هر دوره آبیاری، زه آب خارج شده از ستون های خاک نمونه برداری شد. پس از برداشت بخش هوایی و ریشه تربچه و گندم، از سه لایه 0-10، 10-20 و 20-30 سانتی متری خاک نمونه برداری انجام شد. سپس غلظت کادمیوم، نیکل و سرب در آب زهکشی شده، لایه های گوناگون خاک و گیاه (ریشه و بخش هوایی) به کمک دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که، بدون در نظر گرفتن بافت و ساختمان خاک، غلظت عناصر با افزایش ژرفای خاک کاهش یافت. غلظت عناصر کادمیوم، نیکل و سرب (میانگین ساختمان خاک و کشت گیاه) در ستون های دست نخورده، به ترتیب نزدیک 7، 20 و 9 درصد در خاک های لوم شنی بیشتر از خاک های لوم رسی بود؛ که نشان دهنده اثر غالب پیوستگی منافذ نسبت به جایگاه های جذبی در خاک های دارای ساختمان با بافت لوم رسی بود؛ و همچنین نشانی از پیوستگی پایدار منافذ در خاک های دارای ساختمان با بافت لوم رسی بود که مایه افزایش جابه جایی عناصر می شود، بر خلاف خاک های لوم شنی که داری ثبات ساختمانی کمتری هستند. غلظت کادمیوم، نیکل و سرب (میانگین بافت خاک و کشت گیاه) در خاک های دست خورده به ترتیب 32، 59 و 36 درصد بیشتر از خاک های دست نخورده بود که می تواند به دلیل برهمکنش بیشتر کادمیوم، نیکل و سرب با دانه های خ