آزاده صفادوست

تأمین منابع آب شیرین مهم ترین مشکلات کشاورزی در مناطق خشک ایران می باشد، که به اندازه کافی پاسخگوی نیاز آبی گیاه نمی باشد. بنابراین آب های با کیفیت های نامناسب برای آبیاری زمین های کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد، که نتیجه آن سدیمی شدن خاک ناشی از آبیاری و در نتیجه مشکلات ساختمانی خاک می باشد. در این پژوهش اندازه گیری های آزمایشگاهی به منظور بررسی اثر بافت، شوری و سدیمی بودن آب آبیاری بر برخی ویژگی های فیزیکی و مکانیکی خاک انجام شد. خاکدانه ها و کلوخه ها از دو بافت خاک لوم شنی و لوم رسی جمع آوری شدند. همچنین نمونه های دست نخورده خاک (با قطر 50 میلی متر و ارتفاع 51 میلی متر) برای تعیین منحنی مشخصه رطوبتی خاک برداشته شدند. تمام نمونه های خاک و خاکدانه ها، با استفاده از 12 آب با کیفیت های متفاوت، 5 دوره تر و خشکی را گذراندند. آب ها ترکیبی از 4 سطح EC ( dS m-12/0، 1، 6 و 10) و 3 سطح SAR (1، 5 و 12) بودند. آب ها با کیفیت متفاوت از دو نمک خالص NaCl و CaCl2 تهیه شدند. خاکدانه ها به آرامی با روش الک خشک در دامنه های 8-4، 15-8، 20-15 و 40-20 میلی متر جداسازی شدند. پس از آن در دستگاه صفحه فشاری در مکش های ماتریک 30، 100، 200 و 400 کیلوپاسکال به تعادل رسیدند. مقاومت کششی 20 تا 30 خاکدانه از هر دامنه اندازه با استفاده از آزمون غیرمستقیم برزیلی تعیین شد. سپس تردی خاک به 3 روش ضریب تغییرات (F1)، روش رتبه بندی (F2) و روش وابسته به حجم (F3) محاسبه شد. میانگین قطر خاکدانه ها، حد سیلان، حد خمیری، حد انقباض، شاخص های خمیرایی و تردی، درصد رس قابل پراکنش و رطوبت بهینه پروکتور نیز اندازه گیری شد. حد کارآیی خاک با استفاده از θPL9/0،θ5kPa 6/0، رطوبت بهینه پروکتور، (θ Kretschmer=θPL-0.15(θLL-θPL)) و مدل دکستر و برد (2001) (θINFL) بررسی شد. نتایج نشان دادند که کیفیت آب بر شکل و شیب منحنی مشخصه رطوبتی خاک (SWCC) تأثیر می گذارد. مقدار آب نگهداری شده در مکش های ماتریک مشابه با افزایش EC و SAR، افزایش یافت. به طوری که افزایش EC، سبب هم آوری ذرات خاک شده و برخی منافذ جدید در خاک ایجاد کرده و در نتیجه ظرفیت نگهداشت آب افزایش می یابد. در مقابل، با افزایش SAR ذرات ریز خاک پراکنده شده و برخی از منافذ متوسط به منافذ ریز تبدیل شده که در نتیجه مقدار آب نگهداری شده به ویژه در مکش های ماتریک بالاتر نیز