علی اکبر سبزی پرور

تحقیقات نشان می دهد که تغییرات شدت تابش فعال فتوسنتز (PAR) و تابش فرابنفش (UVA, UVA-B, UV 254)می تواندتأثیرقابل ملاحظه ای در عملکرد کمی و کیفی گیاهان داشته باشد. این دو فراسنج متأسفانهبه دلایل اقتصادی و فنیبه ندرت در ایران اندازه گیریمی گردند و در ایستگاه های تابش سنجی کشور صرفاً تابش کل خورشیدی(TSR) پایش می گردد. هدف از این تحقیق بررسی روابط رگرسیونی بینTSR با تابش PAR و UVتحت چهار شرایط مختلف جوی (آسمان صاف،بخشیابری، تمام ابری، و همه شرایط) می باشد.به همین منظور سه مؤلفه تابش ذکرشده و دیگر پارامترهای هواشناسی حداقل به تعداد چهار نوبت در روز به طور همزمان از فروردین تا آخر آذر 1395 در ایستگاه هواشناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان اندازه گیری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که یک رابطه رگرسیونی خطی بین تابش TSR با تابش PARبرقرارمی باشد. برخلاف حالت فوق رابطه بین تابش TSR با تابش UVیک رابطه نمایی را نشان داد. مقدار ضریب همبستگی این روابط که برایمقیاس های زمانی ماهانه، فصلی و دوره ای استخراج گردید، تحت تأثیر شرایط آسمان (مقدار ابرناکی) قرار داشت،به طوری که با افزایش مقدار ابر مقدار ضریب همبستگی کاهش می یافت. در این پژوهش همچنین نسبت های بین تابش PAR ، مؤلفه های تابشUV و تابش TSR استخراج گردید. نتایج نشان داد که مقدار نسبت ها ( PAR/TSR ، UVA/TSR ، (UVA-B)/TSR وUV254/TSR) نیز تابع شرایط ابرناکی ایستگاه است. جهت افزایش دقت روابط، استفاده از داده های میدانی طولانی تر پیشنهاد می گردد.