علی اکبر سبزی پرور

امروزه برنامهریزی صحیح برای استفاده بهینه از منابع آبی با هدف رسیدن به توسعه پایدار از اهمیت خاصی برخوردار است. آگاهی از مقدار دقیق تبخیر سطحی روزانه یکی از پارامترهای مهم برای برنامهریزیهای منابع آب، مدیریت آبیاری و تولیدات زراعی است. عدم کفایت تعداد ایستگاههای تبخیرسنجی، ابهام در کیفیت دادهها و خلاءهای آماری موجود در مقاطع مختلف زمانی، پژوهشگران را به سمت مدلهای برآورد، سوق داده است. در این پژوهش، با به کارگیری مدلهای مبتنی بر سری زمانی به برآورد مقدار تبخیر روزانه تشت تبخیر در سه ایستگاه منتخب استان همدان اقدام شد. در این رابطه، صحت و دقت هر یک از مدلها با استفاده از معیارهای آکائیک AIC و SBC و شاخص انحراف نسبی( MPE) ارزیابی شد. بررسی نمودارهای دادههای کلیه ایستگاهها نشان داد که سری زمانی دادههای تشت تبخیر در کلیه ایستگاهها دارای یک روند فصلی نیست و به همین دلیل تغییرات زمانی تبخیر از تشت، از مدل ARIMA پیروی میکند. با توجه به معیارهای خطاسنجی برای ایستگاه تبخیرسنجی آقکهریز مدل ARIMA(1,1,1) ARIMA(2,0,1) و برای ایستگاههای سد اکباتان و کوشک آباد، مدل ARIMA(2,0,1) به عنوان ساختار بهینه قابل پیشنهاد است. آمارههای R2 و RMSE برای ایستگاه آقکهریز به ترتیب برابر 0.93 و 2.44 میلیمتر در روز، در ایستگاه سد اکباتان 0.93 و 1.23 میلیمتر در روز و برای ایستگاه کوشک آباد برابر 0.92 و 1.03 میلیمتر در روز بدست آمد.طبق نتایج مدل منتخب، MPE ایستگاه های مورد پژوهش برای مدل منتخب بین 5.85 الی 6.29 درصد متغیر است که نشان دهنده بیش برآورد مدلهای منتخب نسبت به مقادیر اندازهگیری است. مقدار انحراف استاندارد برای ایستگاه آق کهریز برابر 0.15 میلیمتر، برای ایستگاه سد اکباتان0.14 میلیمتر و برای ایستگاه کوشک آباد برابر0.13 میلیمتر به دست آمد.