عباس قدیمی

پدیده روانگرایی یکی از انواع مخاطرات لرزه ای است که می تواند مخرب ترین صدمات را در مناطق مستعد ایجاد کند. قرار گرفتن ایران در ناحیه ای با خطر لرزه خیزی زیاد، وجود محدوده های ساحلی در شمال و جنوب و وجود پتانسیل وقوع روانگرایی در خاک های این مناطق و نیز سایر بخش های کشور ضرورت توجه به جوانب مختلف این پدیده را ایجاب می کند. در ابتدا تصور محققان این بود که روانگرایی مختص خاک های ماسه ای سست و اشباع است، اما تحقیقات بعدی نشان داد که این پدیده در طیف متنوعی از خاک های اشباع دانه ای و حاوی ریزدانه احتمال وقوع دارد. با توجه به اینکه خاک های موجود در طبیعت اغلب حاوی مقادیری ریزدانه نیز هستند و هر یک از اجزای خاک در رفتار آن تحت بارهای تناوبی نقش مهمی دارند، مطالعه چگونگی تأثیر حضور ریزدانه ها بر رفتار تناوبی ماسه های ساحلی به منظور ایجاد تصویری روشن از رفتار دینامیکی این خاک ها برای مهندسان ضرورت دارد. نظر به اینکه محققان این حوزه اثر مقادیر ریزدانه بیش از حد آستانه را بر رفتار تناوبی ماسه ها کمتر مورد بررسی قرار داده اند و همچنین به دلیل فراوانی وقوع پدیده روانگرایی در خاک های ماسه ای حاوی ریزدانه غیرخمیری نسبت به ریزدانه خمیری، در این پژوهش رفتار تناوبی خاک ماسه ساحل بندرانزلی در ترکیب با ریزدانه غیرخمیری بیش از حد آستانه مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به اثبات کارایی چارچوب مکانیک خاک حالت بحرانی (CSSM) در پیش بینی رفتار خاک های ماسه ای و حاوی ریزدانه تحت بارهای استاتیکی و تناوبی توسط محققان مختلف، این چارچوب به عنوان مرجعی مناسب برای بررسی رفتار خاک در این تحقیق انتخاب شد. مهم ترین مشخصه برای پیش بینی رفتار نمونه ها در این چارچوب، آگاهی از موقعیت اولیه نمونه در فضای 𝛎 − 𝒍𝒏𝒑′ می باشد. به همین منظور مجموعه ای از آزمایش های سه محوری استاتیکی زهکشی شده در شرایط کنترل کرنش برای تعیین موقعیت خط حالت بحرانی (CSL) ترکیب های مختلف ماسه و ریزدانه انجام گرفت. مقدار ریزدانه مورد استفاده در این ترکیب ها 23، 30، 37، 45، 60 و 75 درصد بود. با مشخص شدن مقدار ریزدانه حد آستانه، آزمایش های تناوبی در سه ترکیب مختلف ماسه با ریزدانه به میزان 45، 60 و 75 درصد در شرایط کنترل تنش انجام شدند. نتایج آزمایش های استاتیکی نشان می دهند که با افزایش مقدار ریزدانه تا میزان 37 % خطوط حالت بحرانی در ف