خودشناسی یکی از مسائل بسیار مهم در حوزه های گوناگون عرفان، فلسفه، اخلاق، روانشناسی و .... است. خودشناس، زیربنای سعادت انسان ها در همه ابعاد و زوایای مادی و معنوی زندگی است. آدمی در پرتو خودشناسی، به ظرفیت ها، قابلیت ها و نیازهای درونی و برونی خود پی برده و عواملی را که مایه رشد، تعالی و کمال است، تشخیص می دهد. با توجه به اهمیت، ضرورت و جایگاه خودشناسی، این مقاله به «خودشناسی و نتایج و ثمرات آن در آینه ادعیه امام سجاد(ع)» پرداخته است. با توجه به پراکندگی مباحث مربوط به خودشناسی در ادعیه صحیفه سجادیه با اخذ رویکرد تحلیلی و استفاده از روش های تحلیل مفهومی، گزاره ای و سیستمی به بررسی موضوع در ادعیه 54گانه صحیفه سجادیه پرداخته شد. بر اساس بررسی به عمل آمده امام سجاد(ع) با بهره گیری از شیوه های گوناگون به خودشناسی اخلاقی، عارفانه و فلسفی بیش از سایر گونه های خودشناسی پرداخته است. از نگاه امام سجاد در خودشناسی عارفانه و اخلاقی انسان در عین حال که در بین آفریدگان بهترین و بالاترین مخلوق است ولی از نظر وجودی فقر محض و عین نیاز و وابستگی به آفریدگار خویش است و درک عمیق این فقر وجودی حلقه ارتباطی او با حضرت حق جلّ و علاست که در حوزه اخلاق، اخلاق بندگی و عبودیت را شکل می دهد و او را در سایه ربوبیت حق تعالی قرار داده و زمینه خودسازی او را فراهم می سازد.
