نفس و مسائل مربوط به آن از دیرباز ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده و بسیاری از ایشان در جهت توصیف و تبیین آن، کتابها و مقالات ارزشمندی را به رشته تحریر در آورده اند. روانشناسی در زمره علومی است که دارای دو تاریخچه متفاوت است؛ به همین جهت می توان آن را به دو دوره قدیم و جدید تقسیم کرد. هرمن ابینگهاوس روان شناس قرن19 می گوید: «روان شناسی پیشینه ای دراز اما تاریخچه ای کوتاه دارد. آنچه که روان شناسی قدیم را از روان شناسی جدید متمایز می سازد و پیدایش یک نظام مستقل را نشان می دهد، رویکردها و فنون مورد استفاده است» (سیدنی الن. شولتز و دوان پی. شولتز، تاریخ روان شناسی نوین، ج1، ص19). ریشه های روانشناسی فلسفی (علم النفس) را می توان تا سده چهارم و پنجم پیش از میلاد با دانشمندان بزرگی چون سقراط، افلاطون و ارسطو دنبال نمود. یعقوببن اسحاق کندی، ابوبکر محمدبن زکریای رازی، ابونصر فارابی، ابن مسکویه رازی، شیخ الرئیس ابوعلی سینا، ابن حزم، ابوحامد محمد غزالی، ابن باجه، فخرالدین رازی، شیخ شهاب الدین سهروردی، صدرالمتألهین شیرازی، علامه سید محمدحسین طباطبایی و .... از جمله دانشمندان مسلمانی هستند که به نفس و مسائل مربوط به آن توجه کرده و مباحث فلسفی و یا در رساله ها و کتاب-هایی به طور مستقل به آن پرداخته اند. درس «علم النفس ازدیدگاه دانشمندان مسلمان» براساس سرفصل های مصوب دفتر برنامه ریزی درسی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری برای آشنا ساختن دانشجویان دوره کارشناسی و دکتری رشته های روانشناسی و گرایش های وابسته به آن و به ارزش دو واحد نظری در نظر گرفته شده است. هدف از تألیف این کتاب، شناخت ابعاد فلسفی نظام روانشناختی نفس، شناخت علم النفس با روش فلسفی و تسلط بر مفاهیم روانشناختی در علم النفس از دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. در این کتاب با مراجعه به آثار برخی از دانشمندان مسلمان بعضی از مباحث مربوط به نفس از قبیل اثبات وجود نفس، ماهیت و ویژگی های نفس، انواع نفس، تجرد نفس، رابطه و پیوند نفس با بدن، حدوث و قدم نفس، قوای نفس، کمال نفس، جاودانگی نفس و تناسخ مورد بحث و بررسی قرار می گیرد
