پرسش از این مهم که چرا علیرغم بیش از یکصدسال تلاش برای توسعه، به آنچه می خواستیم نرسیدیم و آگاهی از علل و زمینه های موثر بر این عقب ماندگی در ایران سابقه ای دیرینه دارد. شاید بتوان تأمل و تفکر عباس میرزا پس از شکست در جنگ با روس ها و عقد عهدنامه های گلستان و ترکمن چای، درباره علل شکست در این جنگ و پیشرفت و توسعه یافتگی آنها و ضعف و ناتوانی ما را از اولین بارقه های آگاهی ایرانی در زمینه عقب ماندگی خود دانست.
