چکیده عمـدۀ دانـش مـا در مـورد دوران پارینهسـنگی در فـات ایـران از کوهسـتان زا گـرس بهدسـت آمـده اسـت؛ امـا در سـالهای اخیـر، مطالعـات پارینهسـنگی در نقـاط مختلـف ایـران ازجملـه جنـوب کوهسـتان البـرز و مرکـز فـات ایـران نیـز انجـام شـده کـه دادههـای ارزشـمند فراوانـی از دوران پارینهسـنگی بهدسـت دادهانـد. ُ ــرهه در دامنههــای جنوبــی کوهســتان البــرز در دهســتان نوشــتار حاضــر بــه معرفــی پناهــگاه صخــرهای س ُ ـرهه شـامل هشـت غـار و پناهـگاه صخـرهای اسـت برغـان شهرسـتان سـاوجبالغ میپـردازد. مجموعـهی س ِ کـه از نخسـتین پناهـگاه از ضلـع غربـی در جنـوب رودخانـۀ سـنج، دسـتافزارهای سـنگی کـه بـر اثـر کاوش غیرمجـاز در سـطح پناهـگاه پرا کنـده شـده بـود، بهدسـت آمـد. بـا مطالعـۀ دقیـق فنـاوری و گونهشناسـی دســتافزارهای ســنگی مشــخص گردیــد کــه فنــاوری لوالــوا بهوفــور در ســاخت آنهــا بــهکار رفتــه اســت و در نتیجــه، مجموعــه را بــه دورۀ پارینهســنگی مربــوط میســازد. فنــاوری دســتافزارها بیشــتر مبتنیبــر سـاخت تیغههـا و تراشـههای کشـیده و بلنـد اسـت کـه بسـیاری از آنهـا از روش لوالـوا بهدسـت آمدهانـد. ً از تــوف ســبزرنگ محلــی اســت کــه در اطــراف ســنگخام بهکاررفتــه در ســاخت ایــن دســتافزارها عمدتــا پناهـگاه صخـرهای سـرهه و همینطـور بـر دامنـۀ مقابـل ایـن پناهـگاه بهوفـور دیـده میشـود. بـا مقایسـۀ دادههـای بهدسـت آمـده از سـرهه بـا محوطههـای کوهسـتان زا گـرس و مرکـز فـات ایـران، مشـخص گردیـد کــه دســتافزارهای ســرهه منحصربهفــرد بــوده و شــباهت اندکــی بــا محوطههــای مرکــز فــات ایــران و تفاوتهـای آشـکاری بـا محوطههـای زا گـرس از خـود بهنمایـش میگذارنـد. هـدف اصلـی پژوهـش حاضـر معرفـی محوطـۀ پارینهسـنگی سـرهه و دادههـای بهدسـت آمـده از آن اسـت؛ زیـرا تا کنون محوطـهای مربوط بـه دوران پارینهسـنگی در ایـن منطقـه شناسـایی نشـده اسـت. بـا مطالعـۀ جغرافیـای منطقـه، ویژگیهـای زیسـتی محوطـه و تحلیـل گونهشناسـی و فنـاوری دسـتافزارهای پرا کنـده بـر سـطح آن، ایـن پژوهـش بـه دادههایـی از دورۀ پارینهسـنگی دسـتیافته و در نتیجـه مقدمـهای بـر بازسـازی اسـتقرار و رفتارهـای انسـانی در دورۀ پارینهســنگی در ایــن منطقــه را فراهــم میســازد.
