در ایـن نوشـتار مصنوعـات سـنگی بهدسـتآمده از سـه محوطـه در بخـش شـرقی اسـتان کردسـتان مـورد مطالعـه قـرار میگیـرد. دورۀ مسوسـنگ بـا سـنتهای سـفالی متفـاوت نسـبت بـه دورۀ قبـل در زا گـرس ً در ظهـور گونـهای نمایـان میشـود؛ ایـن تغییـرات در مصنوعـات سـنگی عالوهبـر ابزارهـای متنـوع عمدتـا از تیغههــای بلنــد و تیغههــای داس بســیار منظــم و اســتاندارد ظاهــر میشــود. بــا توجــه بــه فراوانــی یافتههـا، پرسـش اصلـی در ایـن مقالـه ایـن اسـت کـه فنـاوری و کارکـرد ابزارهـا در دورۀ مسوسـنگ چگونـه بـوده اسـت؟ ایـن مطالعـه نشـان میدهـد کـه در ایـن دوره بـرای جـدا کـردن برداشـته از سـنگمادر، در مراحـل اولیـه از شـیوۀ ضربـۀ مسـتقیم بـا چکـش سـخت و در مراحـل بعـدی ابزارسـازی از شـیوۀ فشـاری اســتفاده شــده اســت. همچنیــن تیغههــای بلنــد و تیغههــای داس بهدســتآمده، بــا وجــود اینکــه از منظـر فـن تولیـد، شـیوۀ فشـاری تـداوم دورۀ نوسـنگی زا گـرس اسـت؛ امـا ازنظـر ابعـاد و همچنیـن نسـبت طــول تیغههــا بــه عــرض آنهــا در یــک طبقــۀ جدیــد کــه شــاخصی نویافتــه بــرای دورۀ مسوســنگ اسـت، معرفـی میشـوند. وجـود ابسـیدین و نبـود شـواهدی از سـاخت تیغههـای داس از نوعـی چخمـاق تیرهرنـگ خالـص، احتمـال سـاخت تیغههـای تولیدشـده از ایـن گونـه در کارگاههـای تخصصـی خـار ج از محوطـه و وارداتـی بـودن آنهـا بـه ایـن محوطههـا را نشـان میدهـد. نتایـج نشـان میدهنـد کـه شـروع ســاخت تیغههــای داس منظــم از دورۀ مسوســنگ جدیــد آغــاز میشــود و مهــارت ســاخت ایــن ابزارهــا بدونشـک مرتبـط بـا وجـود افـرادی اسـت کـه تخصـص و توانایـی خاصـی بـرای ایـن تولیـدات داشـته و ایــن ابزارهــا را در مناطــق خاصــی توزیــع میکــرده؛ چرا کــه کمتریــن دورریــز از نــوع چخمــاق مرغــوب ایـن تیغههـا در محوطههـا یافـت نشـده اسـت. درحالیکـه اغلـب دورریزهـا متعلـق بـه گونههـای سـنگ چخماقـی هسـتند کـه در آبرفـت رودخانـه متصـل بـه محوطـه اسـت
