عباس مترجم

چکیده: تپه قشلاق بیجار در طی پروژه باستان شناسی نجات بخشی حوزه آبگیر سد تالوار، در سه فصل از سال 1389 مورد کاوش باستان شناسی قرارگرفته است. این استقرار مهم لایه هایی از دوران مس و سنگی قدیم و تا دوران مفرغ میانی را در برگرفته و بعد از آن با یک وقفه نسبتاً طولانی بار دیگر در دوران آهن III مورد بهره برداری قرارگرفته است. مجموعه بقایای جانوری این محوطه متعلق به دوران مس و سنگی (قدیم، میانی و جدید) و عصر آهن III است. مطالعه بقایای جانوری محوطه دو رویکرد فرهنگی و زیست شناختی را دنبال می کند که مهم ترین اهداف آن، دست یابی به شواهدی علمی درباره معیشت و اقتصاد ساکنان این محوطه در دوران مس و سنگی و از این طریق بازسازی جمعیت جانوری منطقه در آن دوران است. به طورکلی تعداد 718 قطعه جانوری از محوطه تپه قشلاق بیجار به دست آمده است. این تعداد ازلحاظ جنس شامل 678 عدد استخوان و دندان، 22 عدد شاخ، 15 عدد صدف و 3 لاک می شود. از این تعداد 168 قطعه مربوط به دوران عصر آهن III و 550 قطعه مربوط به دوران مس و سنگی است طبق آخرین نتایج، اقتصاد محوطه متکی بر دام های اهلی نظیر گاوسانان و بز سانان بوده است و از آنجا که داده های مربوط به اقتصادِ کشاورزی محور، بسیار کم به دست آمده است پیش از این مشخص گردیده که منابع جانوری نقش پررنگ تری نسبت به منابع گیاهی در معیشت ساکنان داشته است. به سبب وفور استخوان های اسب سانان ( احتمالا رام شده) در بین بقایای جانوری همراه با نشانه هایی از مصارف خوراکی؛ شایسته است این استقرارگاه به عنوان یکی از محوطه های شاخص در فرایند اولیه رام سازی اسب سانان در دوران مس و سنگی (روستانشینی جدید) معرفی شود. عمده روش های به کاررفته در این پژوهش شامل بررسی ریخت شناسی، آسیب شناسی فیزیکی و شیمیایی با تکیه بر روش های کاربردی در مطالعات جانورباستان شناسی است. این پروژه باهدف گشایش مسیری جدید جهت اجرای فرایندهای تفسیری نوین در باستان شناسی ایران و توسعه مطالعات میان رشته ای انجام گرفته است.