لطایف فی الاصول (تاریخ تألیف: 696 ق) از محمد بن محمد مرغینانی معروف به شمس دبیران که ن ترین دانشنامه منظوم فارسی است که به دست ما رسیده است. این منظومه 4897 بیتی در بحر هزج مسدس محذوف شامل ) « اصول اشعار » شامل معرفت صفات و افعال حق و نبوت انبیا ) و ) « علم اصول » در دو موضوعِ اصلی صنایع ادبی، عروض و قافیه فارسی) سروده شده است. مؤلف که از ادبا و علمای اهل سنّت ماوراءالنهر بوده، این منظومه را پس از اقامت د هساله در آسیای صغیر در سنین پیری برای ارشاد فرزندان خویش ساخته و به وزیر مقتدر ایلخانی، صدرالدین احمد خالدی زنجانی ملقّب به صدر جهان (متوفی رجب 697 ) تقدیم داشته است . موضوع رساله حاضر تصحیح متن منظومه بر اساس یگانه نسخه خطی آن به خط شاعر و همچنین تحقیق در است. در مقدمه رساله به معرفی لطایف فی الاصو ، ل احوال مؤلف، « اصول اشعار » مفصل ترین فصل آن با عنوان خذ مؤلف در Ĥ مهدی الیه کتاب و موضوعات و علوم مطروحه در آن پرداخته ایم. به علاوه، به منظور شناختن م تحقیقی گسترده و مقایسه ای فراگیر میان مطالب مذکور در این فصل و کتب مشابه متقدم ،« اصول اشعار » بخش نظیر حدایق السحر فی دقایق الشعر رشیدالدین وطواط، المعجم فی معاییر اشعار العجم شمس قیس رازی، معیار الاشعار خواجه نصیرالدین طوسی و عراضه العروضیین جمال الدین محمد قرشی انجام داده ایم که نتایج آن در بخشی از مقدمه و به ویژه در تعلیقات متن قابل ملاحظه است. در این بررسی نشان داده ایم که مؤلف لطای ف از المعجم و معیار الاشعار استفاده ای نبرده است و از این جهت، یعنی به خاطر استقلالی که در تبیین عروض و قافیه فارسی از این دو کتاب دارد، از منابع مهم این موضوع به شمار می آید. در بخش صنایع ادبی، یا به تعبیر مأخذ واحد مرغینانی کتاب حدائق السحر وطواط ب وده است . در مقدمه همچنین بعضی ،« دقایق » مؤلف علمِ ویژگیهای زبانی لطای ، ف به ویژه تلفظهای کهن، و برخی فواید ادبی آن مانند ابیات تازه یاب از شاعر متقدمی چون لبیبی و بهرامی سرخسی مورد توجه و بررسی واقع شده است. منظومه ای که متن مصحح آن اینک در اختیار
