بخش قابل توجه ای از ادبیات غنی زبان فارسی را ادب عرفانی تشکل می دهد. بسیاری از آثار عرفانی عصر اسلامی چون آیینه ای است که اندیشه ها و باورهای پیش از اسلام را نشان می دهد. ما در این پایان نامه، با بهره گیری از آثار گنوسی، مانویت و مثنوی معنوی، به عنوان شاهکار بی نظیر آثار صوفیانه، به بررسی و تطبیق محتوایی تعالیم و آموزه های مولوی با اندیشه های گنوستیکی پرداخته ایم. و نشان داده ایم که می توان یکی از آبشخورهای اندیشه مولوی در مثنوی را آمو زهای گنوسی و خاصّه مانویت دانست. آموزه هایی چون: اهمیت معرفت و خودشناسی، اسارت روح در زندانِ تن و اشتیاق روح برای بازگشت به اصل خود، زندان دانستن جهان، اعتقاد به مکاشفه ی عرفانی، تقابل جسم و روح، نور و ظلمت، علاقه به موسیقی و سماع که بن مایه های کهن عرفانیِ گنوسی هستند به نحوی شگفت انگیز در آیینه ی آموزه های جلال الدین متجلی شده اند که می تواند نشان از تاثیر پذیری مثنوی از تعالیم گنوسی به ویژه مانویت باشد. هدف این پژوهش، بررسی محتوایی ِدفتر نخست مثنوی از منظر اندیشه های گنوستیکی با تکیه بر مانویت است. روش پژوهش، بنیادی از نوع نظری است. به صورت استنباطی و تحلیلی بر پایه مطالعات و بررسی های کتابخانه ای
