عنوان، یکی از کلیدیترین رکـنهـای مـتن ادبـی بـه شـمار مـیرود. نشـانه و نورافکنی که اگر درست و حسابشده گزینش شده باشد، از دو جهت مـیتوانـد در زمینه و ساخت متن ادبی، خود را نمودار سازد. یکی از جهت زیبـاییشناسـی مـتن ادبی که گزینش عنوان خوب، ساختار منسجم متن را برجسته میسـازد؛ دو دیگـر، جهت درک معنا و دستیابی به محتوای اثر، که عنوان میتوانـد بـه مثابـه چراغـی، تاریکیهای احتمالی را از پیش پای مخاطب بردارد و به کشفی سادهتر منجر گردد. هرچه عنوان هنریتر، چکیدهتر و زیبندهتر باشد، به همان نسبت، ابلاغ معنا، محتوا و خاصیت فرم ادبـی، سـادهتـر خواهـد بـود. در تـاریخ نظـم فارسـی، بـا ایـن کـه نویسندگان ایرانی، از خاصیت »عنوانگذاری« بیخبـر نبودنـد، بیشـتر سـرودههـای خویش را بدون عنوان تنظیم میکردند. حجـم بسـیار زیـادی از سـرودههـا و آثـار منظوم فارسی تنها با عنوان دیوان و کلیات یاد شده است. همچنین، در دیوانهـای شاعران، به جای عنوان بسیاری از اشعار، نوع ادبی آنها )قصـیده، غـزل، قطعـه و ...( ذکر شده است. بخشی از مقاله حاضر، به آن دسته از عنوانهایی میپردازد کـه بـه احتمال بسیار، نسخهنویسان و یا منتقدان بعدی به بسیاری از قصیدهها، قطعـههـا و دیگر شکلهای ادبی موجود در دیوانها بخشیدهاند. بخش دیگر مقاله، سیر عنـوان و عنوانگذاری در طول تاریخ ادبـی زبـان فارسـی را بررسـی و وضـع عنـوان را در دورههای گوناگون از دوره صفوی گرفته تا قاجار، پهلـوی و دوره معاصـر، تحلیـل و بررسی کرده است.
