زبان فارسی برای همیشه اهمیت و جایگاه خود را در نزد ایرانیان حفظ کرده است، در طول هزار سال نفوذ زبان عربی در زبان فارسی، این دو زبان، همواره در کنار هم بوده و با هم تعامل داشته و در تکامل هم مؤثر بودهاند. بااینکه، کتابهای منثوری که در این پژوهش بررسی شده، به نحوی تحت سیطرهی زبان عربی بوده است، اما ما متوجه اهمیت زبان فارسی برای نویسندگان و تلاش آنان برای حفظ این زبان میشویم. این اهمیت به ویژه در کتابهای تاریخی، چشمگیرتر است. برخی از نویسندگان، از جمله «بلعمی»، «بیهقی»، «راوندی»، دیگران، مترادفها و برابرهای زیادی برای واژگان تازی ساختهاند و به غنای زبان فارسی افزودهاند. بهطورکلی، نویسندگان این ده اثر، اغلب به زبان فارسی توجه کرده و از اشعار زیبای شاعران پارسی بیشتر از شعرهای عربی در آثار خود درج کردهاند و امثال «جرفادقانی» مترجم کتاب «تاریخ یمینی» که زبان عربی را بر زبان فارسی ترجیح میدهد، به ندرت دیده میشوند. سیر استفاده از واژگان تازی بدین صورت است که در قرنهای چهارم و پنجم، واژگان تازی کمتری در این متون دیده میشود و در قرنهای بعد این واژهها بیشتر میشوند. همچنین تأثیر و نفوذ فرهنگ و تمدن ایرانی و غلبه آن بر این کتابها، در سدههای سوم و چهارم بسیار بیشتر از سدههای بعدی است. تلاش نویسندگان این مقاله این است که توجه نویسندگان به زبان فارسی را در ده اثر منثور پارسی بررسی کنند.
