قافیه همواره از ارکان مهم و کلیدی شعر فارسی بوده است. شاعران نیز پیوسته به قافیه اندیشیده و چنان که از برخی نقد و نظرها و آثار منتقدان بلاغت پیداست، سرودن شعر با قافیه ی دشوار را نشان مهارت در شاعری دانسته اند. نویسندگان و صاحب نظران هم در باب آن بسیار سخن رانده ، و مقفا بودن را علاوه بر موزون بودن از لوازم وجوبی ی شعر دانسته اند. از همین روست که از زمان های گذشته تا به امروز به قافیه توجه کرده و نقش هایی را برای آن ذکر کرده اند. ویژ گی ها و نقش هایی که پژوهش گران برای قافیه ذکر کرده اند، فراوان است. از جمله نقش هایی که می توان برای قافیه در شعر سنتی در نظر گرفت، علاوه بر نقش های مختلفی که پژوهش گران برای قافیه ذکر کرده اند. 1. نقش اساسی و مهمی است که قافیه در نشان دادن تغییر و تحولات زبانی دارد. چون زبان پدیده ای است که آهسته و پیوسته در حال تحول و تکامل است. هم چنین، زبان فارسی دری تا به امروز، به دلایل گوناگون تغییر و تحولات زیادی را از سرگذرانده است. به ویژه تحولات آوایی که در این مقاله مورد نظر ماست. بررسی برخی از تحولات آوایی که در زبان فارسی روی داده کار سختی است، چون اسناد و مدارک کافی برای این کار وجود ندارد. به دلیل این که، خط فارسی در ثبت تلفظ ها ناتوان است و دیگر این که گویش های فراوانی و متفاوتی وجود داشته که آن هم بر دشواری کار بررسی افزوده است. روش دیگر، علاوه بر روش هایی که استادان بزرگ زبان فارسی، به کار گرفته اند، و این مقاله بدان پرداخته است، در قافیه قرار گرفتن واژه هاست، که باعث ثبت تلفظ واژه ها می شود. اگر قافیه، همسانی مصوت و صامت های بعد از آن در هجای قافیه باشد، پس همه واژه هایی که در مرکز قافیه قرار می گیرند، نیز در هجای قافیه (یا روی و تبعات ) تلفظ و آوای یک سانی دارند و این یک سانی تلفظ به ما یاری می دهد، این شیوه را برای پی بردن به تلفظ راستین واژه هایی که در مرکز قافیه قرار گرفته اند، به کار ببریم. با کمک زنگ قافیه می توان، متوجه تغییرات آوایی زبان دری با زبان فارسی امروز شد. بدین صورت که، اگر تلفظ واژه هایی را در قافیه شاعران گذشته وجود دارند، را با تلفظ امروزینشان مقایسه کنیم، متوجه این تغییرات آوایی می شویم. با بررسی این تغییرات در ادوار شعر فارسی، می توانیم سیر این تغییر و تحولات را نیز بررسی کنیم که تا چه مدت بوده است. در این مقاله
