ساختارگرایی با ارایۀ اصول ساختاری برای همۀ آثار، بر آن است تا مبنایی علمی برای مطالعات ادبی طرحریزی کند. روایت شناسی علمی جدید و نتیجۀ انقلاب ساختارگرایی است. گروهی از ساختارگرایان با بسط الگوی زبان شناسانۀ لوی استراوس برای اسطوره های شفاهی، نوع دیگری از ساختارگرایی را، تحت عنوان روایت شناسی ساختارگرا، بنیان گذاشتند. روایت در ساده ترین بیان، متنی است که داستانی را بیان می کند، گوینده و مخاطبی دارد. روایت شناسان ساختارگرا، در حیطۀ روایت، نظام حاکم بر اثر داستانی را مورد توجّه قرار می دهند و به تحلیل زبانی و معنایی عناصر مختلف روایت می پردازند. ظهور حکایت عرفانی در ایران با گسترش گفتمان عرفانی در قرن پنجم هجری همراه است. این نوع حکایات با زبان و پی رنگی ساده و ساختمان کامل، شخصیت های ویژه را در واقعه ای خاص نشان می دهند و با تکیه بر گفتار و کردار صوفی، نکته ای را در پیوند با سلوک بیان می کنند که دستاورد بینش خاص عرفانی است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی حکایت های تذکره الاولیا عطار و اسرار التوحید بر اساس مقوله های چون طرح، راوی و کانون روایت و شخصیت پردازی مورد بررسی قرار می گیرد، تا شگردهای روایی دو اثر مشخص گردد. برای بررسی دقیق این دو متن عرفانی بر اساس ساختار روایی از نظریۀ روایت شناختی پراپ، گریماس، ژنت و تودورف بهره گرفته خواهد شد. حکایت پردازی در اسرارالتوحید و تذکره الاولیا شیوه ای جهت گسترش اندیشه های صوفیانه و ابزاری جهت معرفی و نمایش عظمت مشایخ تصوف است و یکی از شگردهای تأثیر گذاری است که برای تعلیم دیگران و انتقال پیام اخلاقی به مخاطب از آن بهره می گیرند. "
