امروزه پیشرفتهای اخیر تکنولوژیکی، جهانی شدن تجارت، انتقال سریع صنعت به نقاط مختلف دنیا، تغییرات در تمایالت مشتریان سبب شده است که بازارهای تجاری بیش از پیش ضرورت و تأثیر توجه به مسألۀ رقابت را در برنامهریزیهای کالن و استراتژیک خود دریابند. از جمله مهمترین این برنامهریزیها، مسألۀ طراحی شبکۀ زنجیرۀ تأمین است که در پی یافتن زیرساختی مناسب برای مجموعۀ تسهیالت زنجیرۀ تأمین میباشد و در نظر گرفتن عامل رقابت در این مسأله میتواند منجر به اخذ تصمیمات صحیحتر و کارآمدتر در مدیریت زنجیرۀ تأمین گردد. همچنین، در طول سالهای اخیر افزایش توجهات به مسائل زیستمحیطی، میزان آالیندگی ناشی از فعالیتهای صنعتی، قانونگذاریهای دولتی، مسئولیتپذیری اجتماعی سبب شده است که هدف از برنامهریزیها صرفاً دستیابی به شاخصهای اقتصادی نباشد و اهداف دیگری نظیر توجه به مالحظات زیستمحیطی و اجتماعی نیز در کنار مطلوبیت اقتصادی در تصمیمگیریها مورد توجه قرار گیرد. در این رساله ابتدا یک مدل ریاضی چندهدفه برای مسألۀ طراحی شبکۀ زنجیرۀ تأمین با در نظر گرفتن قیمتگذاری غیر رقابتی ارائه شده است که در راستای مفهوم پایداری، بهینهسازی اهداف اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی را به صورت همزمان در نظر دارد. سپس به منظور توسعۀ مدل پیشنهادی در حالت رقابتی، رقابت میان زنجیرههای تأمین بر روی مسألۀ قیمتگذاری وابسته به سطح تقاضای محصوالت به مدل طراحی شبکه اضافه شده که در آن قیمتهای فروش و خرید به ترتیب در لجستیک مستقیم و معکوس زنجیرههای تأمین به عنوان عامل رقابتی مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین در این رساله، مدل چندهدفۀ دیگری برای طراحی شبکۀ زنجیرۀ تأمینی پایدار در حالت رقابتی ارائه شده که در آن از عوامل زیستمحیطی و اجتماعی وابسته به سطح تأمین و تولید زنجیرۀ تأمین شامل درجۀ سبز بودن و کیفیت محصوالت تولید شده به عنوان عامل رقابتیِ میان زنجیرههای تأمین بهره برده شده است. به منظور حل مدلهای رقابتی ارائه شده در این رساله و با توجه به نوع رقابت میان زنجیرههای تأمین ابتدا از رویکرد نظریۀ بازیها و تعادل نش جهت دستیابی به مقادیر تعادلیِ متغیرهای تصمیم رقابتی بهره برده شده است. در ادامه با مشخص شده متغیرهای تصمیم رقابتی، به منظور حل مدلهای چندهدفۀ حاصل از نرمافزارهای تجاری، رویکرد محدودیت اپسیلون و الگوریتمهای فراابتکاری استفا
