عظیمه سادات خاکباز

پژوهش حاضر با هدف بررسی برنامۀ ­درسی تجربه شده در دورۀ کارشناسی ارشد رشتۀ برنامه­ریزی درسی با روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت­کنندگان در این پژوهش، 26 نفر از دانشجویان ورودی کارشناسی ارشد رشتۀ برنامه­ریزی درسی در دانشگاه بوعلی سینا طی سه سال تحصیلی 1394-1393، 1395-1394 و 1396-1395 بودند که همگی آنان مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع­آوری اطلاعات، مصاحبه­های نیمه ساختاریافته با دانشجویان بود که سؤالات آن بر مبنای چهار سطح برنامۀ درسی تجربه شده از دیدگاه Fathi Vajargah (2005) (برنامۀ درسی سطح مورد انتظار، نهفته، تعاملی و یاد گرفته شده) طرح شده بود. داده­ها به روش کدگذاری و مقوله بندی تحلیل و با معیارهای پژوهش­های کیفی نظیر توصیف دقیق و عینی فرایند پژوهش و مقولات، درگیری طولانی مدت با میدان، نمونه­گیری با در نظر گرفتن کثرت تفاوت­ها از سه دورۀ ورودی دانشجویان، جمع­آوری اطلاعات حتی بعد از اشباع نظری برای یافتن موارد احتمالی رد یافته­ها و چک کردن یافته­ها توسط مشارکت­کنندگان در پژوهش، اعتباربخشی شدند. یافته­ها نشان داد دانشجویان در هریک از سطوح برنامۀ درسی تجربه شده با مقوله­های مختلفی روبه رو بودند. در سطح برنامۀ درسی مورد انتظار، مقولۀ تصور دشواری شناسایی شد. در سطح برنامۀ درسی نهفته، مقوله­های انگیزۀ تحصیل و دانش­ها و مهارت­های لازم به دست آمد. در سطح برنامۀ درسی تعاملی، در بخش درس­ها، مقولات تغییر نگرش نسبت به برخی دروس، تکراری بودن برخی از دروس، نداشتن منبع مشخص در برخی دروس، دشواری تکالیف، چالش­های ارزشیابی و تعامل و پاسخگویی استادان و در بخش پایان نامه نیز مقولات انتخاب استاد راهنما و انتخاب موضوع پایان نامه شناسایی شد. در سطح برنامۀ درسی یادگرفته شده نیز یادگیری­های آشکار، پوچ و پنهان حاصل شد و هریک از مقولات نیز شامل زیرمقوله­های متعدد بود. نتایج پژوهش نشان داد برنامۀ درسی تجربه شده در هریک از سطوح، دچار تغییراتی می­شود و در نهایت، برنامۀ درسی سطح یادگرفته شده، با مورد انتظار تفاوت بسیاری دارد. از طرفی دانشجویان با قرار گرفتن در معرض تجربه و بدون هیچ حمایتی با سردرگمی­ها و ابهامات زیادی روبه رویند؛ از این رو لازم است فرایند تجربۀ برنامۀ درسی را برای آنان بهبود دهند.