عظیمه سادات خاکباز

پژوهش حاضر باهدف بررسی مبحث احتمال ریاضی در سطوح قصدشده، اجراشده و کسب شده برنامه درسی ریاضی دوره دوم ابتدایی انجام شده است. برای نیل به این هدف از روش ترکیبی از نوع اندراجی با غلبه داده های کیفی بر کمی بهره گرفته شده است. برای بررسی سطح قصد شده، سه کتاب درسی ریاضی در دوره دوم ابتدایی ایران به روش نمونه گیری تمام شماری انتخاب شد. برای بررسی سطح اجراشده، میدان پژوهش عبارت بود از تمامی آموزگاران دوره دوم ابتدایی منطقه قهاوند که به روش نمونه گیری در دسترس 6 نفر از این معلمان انتخاب گردیدند که از این 6 نفر 3 نفر پایه چهارم، 1 نفر پایه پنجم و 2 نفر دو پایه پنجم و ششم بودند. در بررسی سطح کسب شده نیز دانش-آموزان کلاس های این معلمان که 65 نفر بودند در قسمت کمّی پژوهش به شیوه تمام شماری و در قسمت کیفی به روش نمونه گیری هدفمند تعداد 21 نفر از آنان انتخاب شدند. جهت انجام این پژوهش از روش های تحلیل محتوای کیفی ، مشاهده، مصاحبه نیمه ساختاری و آزمون بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها حاکی از آن بود که در سطح قصدشده (کتاب درسی) ابتدا رویکرد تجربی و سپس ذهنی در همه ی کتاب ها در خصوص آموزش احتمال ریاضی مدنظر است. در همه پایه ها موضوعات مشابه، اعم از مهره و کیسه، چرخنده، سکه، تاس، تکرار آزمایش و استفاده از عبارات مناسب، می باشد که هر چه به سمت پایه های بالاتر می رویم مفاهیم در همان موضوع، گسترده تر می شوند و از مفاهیم سال های گذشته نیز استفاده می شود. در سطح اجراشده (تدریس معلّم)، برخی از معلّمان در انجام برخی فعالیت ها و تدریس برخی مفاهیم احتمال دچار چالش می شدند که این نشان داد تعدادی از معلّمان هم درک درستی از مفهوم احتمال به دست نیاورده اند. معلّمان از روش فعال در تدریس این مبحث استفاده کردند اما نوع انجام فعالیت ها، تهیه و استفاده از وسایل کمک آموزشی و انجام آزمایش ها در میان آن ها متفاوت بود. در سطح کسب شده (یادگیری دانش آموزان)، باوجود استفاده اکثر معلّمان از روش های فعال تدریس و وسایل کمک آموزشی و درگیر کردن دانش آموزان در فرایند تدریس، بازهم مشکلات و بدفهمی هایی در یادگیری دانش آموزان در مبحث احتمال وجود دارد و باورها و زمینه های قبلی دانش آموزان و قضاوت های آنان باعث ایجاد این مشکلات می گردد. میزان پاسخگویی دانش آموزان به سؤالات مربوط به هر مسئله در آزمون طرا