عظیمه سادات خاکباز

پژوهش حاضر با هدف بررسی دانش نظری و عملی معلمان ابتدایی نسبت به طرح درس انجام شد. این پژوهش به شیوه آمیخته و از نوع متوالی تبینی انجام شده است. میدان پژوهش، مدارس ابتدایی بخش خزل و مشارکت کنندگان در تحقیق، معلمان ابتدایی آن بخش به تعداد 153 نفر(81 زن و 72 مرد) می باشد. نمونه انتخاب شده قسمت کمّی، به روش تمام شماری و نمونه قسمت کیفی، به روش هدفمند شامل 15 نفر از معلمان با حداقل و حداکثر نمرات از میانگین جامعه بودند. ابزار پژوهش در قسمت کمّی شامل پرسش نامه محقق ساخته با سؤالات بسته و سؤالات تشریحی و ابزار تحقیق در قسمت کیفی، مصاحبه نیمه-ساخت یافته است. داده های قسمت کمّی مورد تحلیل آماری در نرم افزار spss و سؤالات تشریحی مورد تحلیل محتوایی قرار گرفت و داده های قسمت کیفی براساس کدگذاری باز و مقوله بندی تحلیل شد. یافته های کمّی نشان داد که خودارزیابی معلمان از دانش نسبت به ضرورت، چیستی، تدوین و اجرای طرح درس بالاتر از میانگین است. همچنین آنها در نظر نسبت به ضرورت، چیستی و تدوین طرح درس از دانش خوبی برخوردارند. طی یافته های کیفی 5 مقوله برای باورهای معلمان دوره ابتدایی نسبت به طرح درس، استخراج شد که به ترتیب عبارتند از (1) نگرش به طرح درس به عنوان ره نمای معلم ؛ (2) باور به عدم لزوم استفاده از طرح درس برای همه دروس؛ (3) ترجیح طرح درس روزانه بر انواع دیگر؛(4) ترجیح طرح درس ذهنی برای معلمان مجرب و طرح درس مکتوب برای معلمان تازه کار؛ (5) اهمیت به اهداف و محتوا نسبت به ارزشیابی در تدوین طرح درس. همچنین، 8 مقوله برای چگونگی به کارگیری طرح درس در عمل توسط معلمان استخراج شد که عباتند از: (1) استفاده از طرح درس فقط برای برخی دروس مانند ریاضی؛(2) اجرای طرح درس روزانه به دلیل جزءنگر بودن؛ (3) اجرای طرح درس ذهنی به دلیل وقت گیر بودن نگارش طرح درس؛(4) اصلاح و بازنگری طرح درس مکتوب؛(5) نگهداری از برخی از طرح درس-های غنی تر؛ (6) نگارش طرح درس مختصر و حذف برخی قسمتها و خلاصه کردن طرح درس؛(7) تدوین طرح درس با توجه به شرایط کلاس؛(8) تمایز بین طرح درس اداری و کاربردی. یکی از مهمترین یافته های تحلیلی تحقیق حاضر، وجود شکاف بین دانش نظری معلمان، باور و عمل آنان نسبت به طرح درس است. یعنی اگر چه معلمان از دانش نظری نسبتاً خوبی به طرح درس برخوردارند، اما در عمل آن را به کار نمی گیرند.