عباس فرح آور

عمل آوری اولتراسونیک و اولتراسانتریفیوژ زرده تخم مرغ قبل از اضافه نمودن آن به رقیق کننده ممکن است با تغییر در خصوصیات فیزیکی و کارکردی آن، تاثیر مثبتی بر کیفیت و باروری اسپرم پس از ذخیره سازی در دماهای پایین داشته باشد. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی تأثیر اولتراسونیک و یا اولتراسانتریفیوژ نمودن زرده تخم مرغ قبل از اضافه نمودن آن به رقیق کننده بر کیفیت و قابلیت باروری منی گوسفند پس از ذخیره‌سازی در دمای 4 درجه سلسیوس بود. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: تیمار 1- زرده کامل (شاهد، WE)، تیمار2- زرده اولتراسانتریفیوژ شده با 16000 دور در دقیقه به مدت 40 دقیقه (CE) و تیمار3-زرده اولتراسونیک شده (SE) با قدرت 50 درصد (500 وات) به مدت 10 دقیقه بود. در فصل تولیدمثلی از سه رأس قوچ نژاد مهربان 4-3 ساله به کمک واژن مصنوعی هفته‌ای یک بار اسپرم گیری شد و پس از رقیق‌سازی با رقیق کننده‌های مربوط به هر تیمار، فراسنجه‌های کیفی هر 24 ساعت یکبار ارزیابی شد. زنده‌مانی اسپرم ها با رنگ آمیزی ائوزین-نیگروزین، یکپارچگی غشاء اسپرم با استفاده از تست تورم هیپواسمتیک (HOST) و فراسنجه‌های حرکتی اسپرم توسط دستگاه کاسا تعیین شد. نگهداری منی با رقیق کننده‌های حاوی زرده تخم مرغ اولتراسونیک و اولتراسانتریفیوژ شده سلامت غشاء اسپرم-ها را به طور معنی‌داری نسبت به زرده معمولی افزایش داد (05/0> P). جنبایی کل در تیمار CE (0807/0= P) و جنبایی پیشرونده در تیمار SE (0897/0= P)گرایش به افزایش داشت. درصد جنبایی پیشرونده و میزان حرکات تند و زیکزاکی اسپرم حول مسیر میانگین (WOB، درصد)، پس از 24 ساعت، در تیمار SE به‌طور معنی‌داری بالاتر از شاهد بود. دامنه حرکات جانبی سریع سر اسپرم در اطراف مسیر میانگین (ALH، برحسب میکرومتر) و درصد خطی بودن حرکت اسپرم‌ها (LIN، درصد) نیز پس از 24 ساعت گرایش به افزایش داشت. بیشترین میزان سلامت غشاء اسپرم (درصد)، پس از 48 ساعت و بیشترین میزان زنده‌مانی و جنبایی کل پس از 72 ساعت، مربوط به تیمار SE بود. جنبایی پیشرونده و سرعت اسپرم روی خط فرضی مستقیم واصل بین نقطه شروع و پایان (VSL، برحسب میکرومتر بر ثانیه) نیز پس از 72 ساعت در تیمار CE میل به افزایش داشت. سایر فراسنجه‌ها و همچنین میزان باروری پس از تلقیح مصنوعی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت. به طور کلی، عمل‌آوری اولتراسونیک و اولتراسانتریفیوژ زرده تخم مرغ با تغییر در خصوصیات کارکردی آن و تأثیر مثبت بر سلامت غشا و برخی از خصوصیات حرکتی اسپرم می‌تواند به عنوان راهکاری مناسب جهت بهبود نگهداری اسپرم برای تلقیح مصنوعی گوسفند مورد استفاده قرار گیرد.