چکیده در این پژوهش تحمل هفت رقم انگور تجاری به دمای پایین طی فصل رشد ارزیابی شد. همچنین تأثیر ملاتونین و نیتریک اکسید بر افزایش تحمل به سرما و تغییرات برخی شاخص های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مرتبط با تحمل به سرما در نهال های یک ساله انگور بررسی شد. در آزمایش اول تحمل به سرمای ارقام انگور خلیلی، بی دانه قرمز، فخری، ریش بابا، تامسون سیدلس، یاقوتی و روبی سیدلس طی فصل رشد ارزیابی شد و رابطه بین برخی پاسخ های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی این ارقام با تحمل به سرما بررسی شد. به همین منظور نهال های یک ساله گلدانی این ارقام در معرض تیمارهای دمایی 25، چهار، صفر و منفی چهار درجه سلسیوس قرار گرفتند. بالاترین تحمل به سرما در منفی چهار درجه سلسیوس مربوط به رقم خلیلی و به دنبال آن فخری و بیدانه قرمز بود و کمترین تحمل در روبی سیدلس و تامسون سیدلس مشاهده شد. بین تحمل به سرمای زمستانه قبلاً گزارش شده برای این ارقام با تحمل به سرمای منفی چهار درجه طی فصل رشد رابطه قوی ولی با تحمل به سرمای چهار درجه سلسیوس رابطه نسبتاً ضعیف تری وجود داشت. کاهش دما باعث افزایش غلظت کربوهیدرات های محلول، پرولین، پروتئین محلول، پراکسید هیدروژن، آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیر آنزیمی و ملاتونین درونی و کاهش کلروفیل، تبادلات گازی، شاخص Fv/Fm و محتوای نسبی آب برگ در همه ارقام شد. ارقام متحمل به سرما شامل خلیلی، فخری و بی دانه قرمز بالاترین محتوای نسبی آب، کربوهیدرات های محلول، پروتئین محلول، کلروفیل کل، شاخص Fv/Fm و فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیر آنزیمی و کمترین درصد نشت یونی، غلظت مالون دی آلدیید، پراکسید هیدروژن و پرولین را داشتند. بیشترین غلظت مالون دی آلدیید، پرولین و پراکسید هیدروژن در ارقام حساس روبی سیدلس، تامسون سیدلس و یاقوتی دیده شد. بالاترین همبستگی بین پایداری غشاء های سلولی و پاسخ های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی بررسی شده در تیمارهای سرمایی منفی چهار و صفر درجه سلسیوس مشاهده شد که نشان می دهد گیاهان پس از کاهش دما تا یک حد بحرانی سیستم محافظتی خود را فعال می کنند. در آزمایش دوم، با استفاده از نتایج آزمایش اول دو رقم مقاوم و حساس به سرمای خلیلی و روبی سیدلس انتخاب شده و تأثیر ملاتونین بر غلظت رنگیزه های فتوسنتزی، شاخص فلورسانس کلروفیل، تبادلات گازی و خصوصیات بیوشیمیایی آن ها تحت تنش سرما بررسی گردید.
