عبدالکریم چهرگانی راد

چکیده: بررسی تکوین گل برای درک تمایزسلولی و سازوکارهای ژنتیکی لازم برای اندام زایی، مناسب است. در این مطالعه مراحل تکوینی بساک و تخمک در دوگونه Verbascum pseudodigitalis و Scrophularia valida که متعلق به تیره گل میمونیان می-باشند مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. غنچه های گل در مراحل نموی مختلف برداشت، پس از تثبیت در FAA و گذراندن مراحل آبگیری، قالب گیری در پارافین، با میکروتوم برش گیری و با هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی شدند. مراحل تکوین اندام های زایشی با استفاده از میکروسکوپ نوری، پلاریزان و فلورسانس بررسی و عکس برداری شد. نتایج نشان داد که گیاه V. pseudodigitalis، دارای پنج پرچم زایا است که در حلقه سوم گل تمایز می یابند. میله پرچم ها دارای کرک های درختی فراوانی می باشد. سلول های pmc از توده هاگزای بساک بوجود می آیند. در مراحل اولیه تکوین، دیواره بساک جوان چهار لایه است که شامل لایه اپیدرم، مکانیکی، میانی و سپس لایه ی تاپی است. در این گونه سلول های تاپی در تمامی مراحل نموی حضور داشته و حالت ترشحی دارند. سلول های لایه تاپی ثبات زیادی دارند و دو هسته ای می باشند. میکروسپورها با گذراندن مراحل میوز تترادها را ایجاد می کنند. آرایش تتراد ها از نوع تتراهدرال و تتراگونال است. دانه های گرده کاملا متقارن و سه شیاره می باشند. تخمدان در این گیاه، فوقانی، دو حجره ای، کرک دار و سین کارپوس با تعداد زیادی تخمک است که در اطراف یک محور میانی شکل گرفته اند. تخمک واژگون و تک پوسته ای و کم خورش می باشد. کیسه رویانی هشت سلولی و نمو آن از نوع پلی گونوم است. در گونه S. valida چهار پرچم زایا و یک ناپرچمی وجود دارد. در این گونه کرک هایی روی میله و بساک وجود داشت اما تراکم زیادی نداشتند و کرک ها از نوع سرکیسه ای می باشند. میله پرچم در این گونه ضخامت قابل توجهی داشته و بساک ها قلوه ای شکل و دارای دو خانه هستند. سلول های pmc که از توده هاگزا بوجود آمده اند، دارای هسته درشت و سیتوپلاسم متراکم هستند. دیواره بساک جوان در این مرحله شامل چهار لایه است که با توجه به اینکه لایه میانی یک لایه است می توان گفت نمو دیواره از نوع دولپه ای می باشد. لایه تاپی که در ابتدا سلول های کوچکی دارد به تدریج در طی نمو، سلول های این لایه بسیار درشت و واکوئله می شوند. سلول های این لایه در برخی قسمت ها تک هسته ای و در ب