این تحقیق به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیکی بر خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه و آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشگاه بوعلی سینا اجرا گردید. در این آزمایش سطوح تنش در سه سطح (ظرفیت های زراعی 80% (شاهد)، 60 % (تنش متوسط) و 40% (تنش شدید)) به عنوان فاکتور اول و زمان اعمال تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیکی ( 10 برگی، ظهور شاخه گلدهنه(قبل از گلدهی) و گلدهی) به عنوان فاکتور دوم مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، طول و قطر ساقه در تیمار شاهد خشکی و هر سه مرحله فنولوژیکی بدست آمد. تنش خشکی متوسط ودر مرحله اعمال تنش خشکی در زمان 10 برگی و قبل از گلدهی نسبت به تیمارهای دیگر تأثیر بیشتری روی اندازه پهنای گل داشتند. تعداد و سطح برگ نیز تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفتند اما اثر تنش شدید روی کاهش تعداد برگ بیشتر از تنش متوسط بود. بیشترین تعداد برگ در مرحله اعمال تنش در زمان گلدهی و بیشترین سطح برگ در مرحله اعمال تنش در زمان 10 برگی گیاه مشاهده شد. غلظت کلروفیل a و کارتنوئید کل در شرایط تنش کاهش یافت و مرحله اعمال تنش در زمان گلدهی و قبل از گلدهی نیز دارای اثر بیشتری روی این دو صفت بودند. برهمکنش اثر تنش خشکی واعمال تنش در مراحل مختلف نمو گیاه بر فنول، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی گل معنی دار شد. تنش خشکی شدید بالاترین محتوای فنول و فلاونوئید کل را داشت، هم چنین اعمال تنش خشکی در زمان 10 برگی و قبل از گلدهی، سبب ایجاد مقادیر بالاتری از غلظت فنول و فلاونوئید کل گل را شدند. بالاترین محتوای فنول کل ریشه در تیمار شاهد در مرحله اعمال تنش در زمان گلدهی بدست آمد. فعالیت آنتی اکسیدانی ریشه تحت تأثیر تنش خشکی و مراحل مختلف نمو قرار نگرفت. بیشترین وزن تر ریشه، وزن شاخساره و وزن کل گیاه در تیمار شاهد و در بین مراحل فنولوژیکی موردبررسی، در مرحله اعمال تنش در زمان گلدهی بدست آمد. جرماکرن دی، اِن-دُدکان، اِن-تری دکان و اِن-اُن دکان اجزای اصلی اسانس ریشه سرخارگل را تشکیل داده و با اعمال تنش شدید میزان جرماکرن دی به میزان قابل توجهی کاهش یافت. همچنین ترکیب جرماکرن دی در شرایط بدون تنش (شاهد) و در مرحله اعمال تنش در زمان گلدهی، بالاترین میزان در بین تیم
