علی عزیزی

نور، عامل اصلی توسعه اندام بار دهی در پرورش قارچ های صدفی می باشد، اما اثرات آن در قارچ شاه صدف ( Pleurotus eryngii) کمتر درک شده است. پژوهش حاضر برای بررسی تاثیر پرتوتابی فرابنفش و نور آبی بر عملکرد و ارزش تغذیه ای قارچ خوراکی-دارویی شاه صدف انجام پذیرفته است. بدین منظور بستر های آماده قارچ شاه صدف از شرکت تولید قارچ های خوراکی- دارویی سارین فام در استان تهران تهیه شدند و در شرایط نیمه استریل تحت 6 تیمار نور ی شامل تاریکی، نور سفید، نور آبی (8 و 16 ساعت در روز) و پرتو فرابنفش B با دو زمان 5 و10 دقیقه در روز، قرار داده شدند. در این پژوهش، تیمارهای نوری از مرحله ی اولیه رشد به سطح بستر قارچ ها تابیده شد ولی پرتو فرابنفش B بعد از رشد قارچ و بعد از پدیدار شدن ساقه اعمال شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که وزن تر و خشک و درصد ماده خشک قارچ تحت تاثیر نوردهی قرار گرفت. نور آبی وزن تر و خشک را افزایش داد؛ بیشترین وزن تر در 16 ساعت اعمال نور آبی مشاهده گردید و پرتوتابی فرابنفش سبب کاهش 15 درصدی وزن تر قارچ گردید. بیشترین وزن خشک قارچ در تیمار نور آبی به مدت 16 ساعت با میانگین 73/17 گرم به دست آمد و کمترین وزن خشک در تاریکی مطلق یافت گردید که با پرتوتابی 5 و ده دقیقه فرابنفش B اختلاف معنی داری نشان نداد. کمترین درصد وزن خشک نیز در تیمار تاریکی به دست آمد. بیشترین محتوای فنل کل (16/225 میلی گرم اسید گالیک بر گرم) در تیمار نور آبی به مدت 8 ساعت و کمترین میزان فنل (34/30 میلی گرم اسید گالیک بر گرم) در تیمار شاهد مشاهده گردید. نوردهی روی محتوای فلاونوئید کل قارچ اثر گذاشت؛ تیمار 8 ساعت نور آبی بالاترین میزان فلاونوئید کل را با میانگین 820/16 میلی گرم کوئرستین بر گرم نشان داد. فعالیت آنتی اکسیدانی تیمارهای مورد بررسی بین 99/43-03/71 درصد متغیر بود که بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در تیمار 16 ساعت نور آبی و کمترین فعالیت آنتی اکسیدانی در تیمار 10 دقیقه نور فرابنفش مشاهده گردید. بیشترین محتوای ویتامین ث در قارچ های مربوط به تیمار 8 ساعت نور آبی مشاهده شد. کم ترین محتوای ویتامین ث در تاریکی یافت شد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد رژیم نوری مانند نور آبی تاثیر قابل ملاحظه ای در رشد و فیزیولوژی و همچنین میزان ترکیبات فیتوشیمیایی قارچ خوراکی-دارویی شاه صدف دارد. بناب