علی عزیزی

در پژوهش حاضر اثر پرتو فرابنفش B بر برخی از ترکیبات فیتوشیمیایی و برخی از صفات اگرومورفولوژیکی گیاه دارویی همیشه بهار (Calendula officinalis L.) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در یک پژوهش گلخانه ای، دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی برای دو تیپ گیاه همیشه بهار کم پر و پرپر به صورت مجزا اجرا شد. فاکتور اول دوره تابش پرتو فرابنفشB در دو سطح (دو روز و چهار روز) و فاکتور دوم مدت زمان تابش پرتو فرابنفش B در سه سطح (صفر، پنج و ده دقیقه) در نظر گرفته شد. در گیاهان همیشه بهار تیپ پرپر، نتایج نشان دادند که پرتوتابی سبب کاهش ابعاد و سطح برگ شد به طوریکه بیشترین میزان سطح برگی مترمربع) در گیاهان شاهد و کمترین میزان آن (9/270 میلی مترمربع) در تیمار پرتو فرابنفش 10 دقیقه در دوره 2 روز مشاهده شد. همچنین دوره پرتوتابی فرابنفشB و مدت آن سبب کاهش وزن تر گل و وزن تر بخش هوایی گیاه شد. در مقابل درصد ماده خشک با پرتوتابی فرابنفشB کاهش یافت به طوریکه بیشترین درصد ماده خشک در تیمار 5 دقیقه به مدت 4 روز مشاهده شد. تیمار فرابنفش بر محتوای ترکیبات بیوشیمیایی موثر بود و در مقایسه با شاهد سبب افزایش یا کاهش این ترکیبات شد. بیشترین ظرفیت پاداکسایشی (82/92 درصد) در تیمار 10 دقیقه در دوره 2 روز و کمترین میزان آن (62/89 درصد) در تیمار 5 دقیقه در دوره 2 روز مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید کل، (77/12 میلی گرم بر گرم وزن خشک) در تیمار 5 دقیقه در دوره 2 روز و کمترین میزان آن، در تیمار 10 دقیقه در دوره 2 روز مشاهده شد. بیشترین میزان فنل کل (72/23 میلی گرم بر گرم وزن خشک گل) در تیمار شاهد و کمترین میزان آن (01/17 میلی گرم بر گرم وزن خشک گل) در تیمار فرابنفش 5 دقیقه در دوره 2 روز مشاهده شد. بیشترین میزان کوئرستین (88/0 میلی گرم بر گرم وزن خشک گل) در تیمار 5 دقیقه در دوره 2 روز و کمترین میزان آن ( 59/0 میلی گرم بر گرم وزن خشک گل) در گیاهان شاهد مشاهده شد. در گیاهان همیشه بهار تیپ کم پر نتایج متفاوتی مشاهده شد. بیشترین میزان سطح برگ ( 6/1230 میلی مترمربع) در تیمار فرابنفش 10 دقیقه در دوره 4 روز و کمترین میزان آن( 9/1003 میلی مترمربع) در تیمار فرابنفش 5 دقیقه در دوره 2 روز مشاهده شد. بیشترین میزان ظرفیت پاداکسایشی( 98/90 درصد) در تیمار 5 دقیقه در دوره 4 روز و کمترین میزان آن(30/89 درصد) در ت