مفراح گیاه دارویی چند ساله متعلق به خانواده نعناعیان است. این گیاه به دلیل استفاده در زمینه های مختلف دارویی، بهداشتی و غذایی حائز اهمیت است. تنش خشکی از جمله عوامل مهمی است که بر خصوصیات کمی و کیفی گیاهان دارویی مؤثر است. گیاهان با بهره گیری از آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی، همچنین تولید برخی متابولیت های ثانویه نظیر انواع ترکیبات فنلی می توانند با تنش های محیطی نظیر خشکی مقابله نمایند. مرحله رشد از فاکتورهای مؤثر در تعیین محتوای متابولیت های ثانویه در گیاهان دارویی می باشد. گیاهان دارویی بر خلاف دیگر محصول های زراعی، گیاهانی هستند که در آن ها کیفیت مواد در مقایسه با کمیت آن ها به مراتب مهمتر و ضروری تر می باشد. بنابراین جهت رسیدن به حداکثر کیفیت، علم و آگاهی از عوامل مؤثر بر رشد و نمو گیاهان دارویی بسیار حائز اهمیت می باشد . در این مطالعه اثر تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژی بر رشد و برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه مفراح (Nepeta crispa L.) مورد مطالعه قرار گرفته است. آزمایش به صورت فاکتوریل 2×3 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و سطوح تنش خشکی و مراحل فنولوژی به عنوان فاکتورهای اصلی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق شامل سه سطح تنش خشکی، شرایط بدون تنش (80 درصد ظرفیت مزرعه ای) تنش ملایم (60 درصد ظرفیت مزرعه ای) و تنش شدید (40 درصد ظرفیت مزرعه ای) و دو مرحله فنولوژی (مرحله استقرار نشاء) و (مرحله رویشی) در سه تکرار بودند. نتایج حاصل از تجزیه آماری نشان داد، تنش خشکی اثر معنی داری بر پارامترهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه، شامل وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، سطح برگ، طول اندام هوایی و ریشه، رنگیزه های فتوسنتزی، کربوهیدرات، پرولین، پروتئین، محتوی نسبی آب، فنل کل، فلاونوئید، فعالیت آنتی اکسیدانی و اسیدهای فنولیک دارد. تنش خشکی سبب ایجاد اثرات منفی بر رشد و عملکرد گیاه شد. در شرایط تنش خشکی در هر دو مرحله فنولوژی کاهش پارامترهای رشدی، کلروفیل، محتوای نسبی آب و در تنش شدید کاهش پروتئین نسبت به تنش ملایم و افزایش کربوهیدرات، پرولین، مواد فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی شد. در این تحقیق تنش خشکی با افزایش ترکیبات فنلی و افزایش تجمع پرولین و کربوهیدرات در هر دو مرحله فنولوژیکی وتجمع
