علی عزیزی

در مطالعه حاضر هفت جمعیت بومی گیاه بن سرخ (مجموعاً 70 نمونه) از سه استان غرب ایران مورد مطالعه قرار گرفت. از نشانگرهای مولکولی ISSR جهت تعیین میزان تنوع ژنتیکی و ساختار جمعیت بن سرخ استفاده شد. از تعداد 14 آغازگر بکار برده شده در این مطالعه 94 باند با وضوح بالا بدست آمد (با میانگین 7/6 باند برای هر آغازگر) که از آنها 84 باند (4/91 %) چند شکل بودند. تجزیه ی خوشه ای بر پایه ماتریس تشابه ژنتیکی جاکارد و با روش UPGMA، نمونه های بن سرخ را به 8 گروه تقسیم نمود. تجزیه به مختصات اصلی (PCOA) نتایج تجزیه خوشه ای را تا حد زیادی تأیید نمود. مقدار تشابه ژنتیکی نمونه ها در دامنه ای از صفر تا 75/0 بدست آمد. بیشترین شباهت ژنتیکی (75/0) مربوط به دو نمونه از جمعیت سقز و کمترین (صفر) متعلق به یک نمونه از جمعیت اراک با دو نمونه از جمعیت مهاباد مشاهده شد. در بررسی ساختار ژنتیکی جمعیت ها با استفاده از نرم افزار STRUCTURE جمعیت ها به چهار زیرجمعیت تقسیم شدند. آغازگر IS5 با شاخص نشانگری (MI)، 41/2، آغازگر IS24 با قدرت تفکیک (Rp)، 49/6 و آغازگر IS20 با میانگین اطلاعات چند شکل (PIC)، 36/0 به عنوان آغازگرهای برتر در این مطالعه شناخته شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از نشانگر ISSR یک روش کارآمد و قدرتمند مولکولی در پیمایش تنوع ژنتیکی گیاه بن سرخ می باشد. یافته های این پژوهش می تواند در برنامه های به نژادی بن سرخ در آینده به ویژه روش های مبتنی بر تلاقی استفاده شود.